Chính sách hơn hai con của Trung Quốc chưa tạo được đà tăng dân sốVTV.vn - Sự thay đổi chính sách một con của Trung Quốc từ năm 2016 đến nay vẫn chưa tạo được đà tăng dân số cần thiết giúp cân bằng dân số già ở nước này.
Dân số Trung Quốc đang gia tăng ở mức thấp nhất kể từ những năm 60 của thế kỷ trước. Thông tin được Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc công bố ngày 11/5. Show Kết quả cuộc điều tra dân số lần thứ 7 được tiến hành năm ngoái cho thấy dân số ở Trung Quốc đại lục năm ngoái là khoảng 1,4 tỷ người. Như vậy, dân số tăng trung bình chỉ là 0,53%/năm từ năm 2010 - 2020 và là mức tăng thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua. Số người già trên 60 tuổi tăng hơn 5% trong giai đoạn này, trong khi số người trẻ và trong độ tuổi từ 15-59 tuổi lại giảm gần 7%. Trung Quốc thực hiện chính sách một con, vốn cấm hầu hết các gia đình sinh hai con, từ cuối thập niên 1970. Đến năm 2016, chính sách này được thay thế bằng chính sách 2 con. Tuy nhiên, đến nay chưa có hiệu quả. Nguyên nhân nào khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ Trung Quốc không muốn có con? Cuộc khủng hoảng dân số ở Trung Quốc diễn ra nhanh, tình trạng đô thị hóa, với chi phí sinh hoạt cao ở các thành phố bị xem là nguyên nhân khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ không muốn có con. Trung Quốc đang cảm nhận rõ được sức ép của dân số giảm với nhiều nguy cơ tiềm ẩn sau này.  Người dân vui chơi tại một công viên ở thành phố Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang. Ảnh: Reuters Xu hướng giảm dân số là hệ quả của một quá trình dài. Tâm lý ngại sinh con giờ đã hình thành sau 30 năm thực hiện chính sách một con và khó thay đổi một sớm một chiều. Năm ngoái, dịch COVID-19 bùng phát khiến kinh tế sụt giảm, động lực có con lại càng giảm đi. Ông Ning Jizhe - Ủy viên Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc nói: "Dịch COVID-19 làm gia tăng sự không chắc chắn trong cuộc sống hàng ngày và gia tăng những lo lắng xung quanh việc sinh con. Điều này tiếp tục làm giảm mức độ sẵn sàng sinh con của mọi người". Cô Chen Chen - Người dân Thượng Hải chia sẻ: "Giá bất động sản cao, người trẻ hiện nay đang phải chịu áp lực lớn về tài chính. Chúng tôi cần có một nền tảng tài chính nhất định rồi mới tính đến việc sinh con. Hai năm nay, nguồn tài chính của tôi chỉ đủ để nuôi một đứa con trong vài năm tới, còn sinh đứa thứ hai, tôi sẽ phải cân nhắc xem mình có đủ nghị lực hay không". Ấn Độ sẽ vượt Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới vào năm 2027 Dự báo, dân số Trung Quốc trong 3 thập niên kế tiếp sẽ giảm khoảng 32 triệu người. Cùng lúc này, Mỹ có thể bổ sung 50 triệu người vào năm 2050. Dân số giảm đồng nghĩa lực lượng lao động giảm. Như hiện nay có khoảng 894 triệu người trong độ tuổi 15-59, chiếm 63% dân số, giảm gần 7% so với cuộc điều tra dân số năm 2010. Người cao tuổi Trung Quốc học cách sử dụng điện thoại thông minh. Cơ cấu dân số hiện nay sẽ là hạn chế đối với nhiều chủ trương đầy tham vọng của Trung Quốc. Một lực lượng lao động giảm sẽ ảnh hưởng lớn đến đến vị thế công xưởng thế giới và thị trường lớn nhất thế giới. Nếu đà này tiếp diễn, Ấn Độ sẽ vượt qua Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới vào khoảng năm 2027. Và một dân số già hóa không có nguồn lao động trẻ cũng đồng nghĩa áp lực lên quỹ lương hưu. Anh Cao Zhou - Người dân Thượng Hải cho biết: "Trong những thập kỷ trước, chúng ta đã được hưởng lợi rất nhiều từ chính sách nhân khẩu học. Bây giờ Trung Quốc đã đến thời điểm của một xã hội già hóa. Bạn sẽ thấy rằng những người trên 60 hoặc 65 tuổi giờ cũng sẽ trở thành gánh nặng. Trong tình trạng này, điều rất quan trọng đối với những người trẻ tuổi là phải sẵn sàng có con hơn hoặc đóng góp nhiều hơn". Gần đây, khẩu hiệu được truyền thông Trung Quốc quảng bá mạnh nhắm trực tiếp vào các cặp vợ chồng, đó là hãy sinh con vì đất nước. Hiện nay, nhiều chính quyền địa phương đã cho phép các gia đình có từ 3 con trở lên. Kế hoạch 5 năm (2021-2025) của Trung Quốc nhấn mạnh, sẽ bổ sung các biện pháp mới nhằm khuyến khích người dân sinh con và giải quyết tình trạng già hóa dân số nhanh chóng. Nhưng ước tính có thể mất 15 năm để chính sách khuyến khích sinh con phát huy tác dụng đáng kể đến việc tăng dân số tại Trung Quốc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của trên TV Online và VTVGo! Từ khóa: sức ép dân số giảm
Mức tăng dân số thấp kỷ lục Số liệu do Cục Thống kê Nhà nước Trung Quốc công bố mới đây cho thấy, tổng dân số Trung Quốc tính đến cuối năm 2021 là 1,4126 tỷ người, chỉ tăng 480 nghìn người so năm 2020. Đây là mức tăng trưởng dân số ròng thấp nhất trong vòng 60 năm qua. Cả năm 2021, chỉ có 10,62 triệu em bé được sinh ra, tỷ lệ sinh đạt 0,718%, liên tiếp 2 năm dưới mức 1%, là tỷ lệ sinh thấp nhất trong vòng 72 năm qua; giảm tới 43,6% so năm 2016, thời điểm Trung Quốc bắt đầu cho phép sinh con thứ hai sau nhiều năm kiên trì chính sách dân số khắt khe chỉ cho phép sinh duy nhất một con. Theo ông Dương Kim Thụy, Phó Vụ trưởng Vụ Dân số và Gia đình thuộc Ủy ban Y tế và Sức khỏe quốc gia Trung Quốc, những năm quan, sự phát triển dân số ở nước này đứng trước những biến đổi có tính bước ngoặt, xu thế tăng trưởng dân số giảm sút mạnh, số trẻ em sinh ra duy trì ở mức thấp, tình trạng già hóa dân số ngày càng nghiêm trọng, gánh nặng sinh đẻ, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em trở thành nhân tố chính cản trở việc sinh con của người dân. Còn theo ông Ninh Cát Triết, Cục trưởng Cục thống kê Nhà nước Trung Quốc, tỷ lệ sinh năm 2021 thấp, có nguyên nhân chủ yếu là số phụ nữ trong độ tuổi sinh nở liên tục giảm, độ tuổi từ 15 đến 49 giảm tới 5 triệu người so năm 2020, trong đó, số phụ nữ trong độ tuổi 21 đến 35 giảm tới 3 triệu người. Ngoài ra, quan niệm về sinh nở có nhiều thay đổi, độ tuổi kết hôn và sinh con muộn hơn, mong muốn sinh con của người trẻ giảm, cũng là nguyên nhân của hiện tượng này. Đáng chú ý, đại dịch Covid-19 với những ảnh hưởng lớn về kinh tế, thu nhập, tâm lý xã hội, những hạn chế về đi lại, tiếp xúc cũng tác động đến việc sinh con đẻ cái của người dân Trung Quốc. Năm 2016, khi Trung Quốc tuyên bố kết thúc chính sách một con kéo dài hơn 36 năm, để thực hiện chính sách hai con, dân số tăng trưởng ròng trong năm lên tới 9,06 triệu người, đã đem lại một tín hiệu tích cực. Tuy vậy, những năm sau đó, dân số tăng trưởng ròng liên tục giảm, chỉ còn 5,3 triệu người năm 2018 và 480 nghìn người trong năm 2021. Theo nhiều chuyên gia, chi phí sinh nở và nuôi dạy con cái ở khu vực thành phố rất đắt đỏ; cùng với quá trình đô thị hóa, một lượng lớn lao động nhập cư không có hộ khẩu vào thành phố làm thuê và sinh sống, chi phí cao, lại không được bảo hiểm thanh toán dịch vụ y tế khiến hàng triệu người dân nhập cư chưa có ý định sinh con. Mức tăng dân số thấp kỷ lục dấy lên những lo ngại trong xã hội Trung Quốc về già hóa dân số, thiếu hụt nguồn lực lao động trong trung và dài hạn, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững kinh tế-xã hội trong giai đoạn tới. Từ cho phép đến khuyến khích sinh con thứ ba Ngày 31/5, Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc thông qua chính sách dân số mới, chính thức cho phép mỗi cặp vợ chồng sinh ba con cùng nhiều giải pháp thực hiện. Song chính sách mới chưa thể đem lại hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao tỷ lệ sinh, duy trì tăng trưởng dân số. Lý giải về điều này, ông Dương Kim Thụy cho rằng, chính sách cho phép sinh ba con có mục tiêu là thúc đẩy mức sinh hợp lý và sự phát triển dân số cân bằng trong dài hạn. Song thời gian thực hiện chưa đủ dài, các giải pháp đồng bộ để hỗ trợ và khuyến khích sinh đẻ vẫn đang tiếp tục nghiên cứu, ban hành nên chưa thể đem lại hiệu quả rõ rệt trong ngắn hạn. Để khuyến khích người dân sinh con thứ ba, Chính phủ Trung Quốc đã ban hành hàng loạt giải pháp đồng bộ như hủy bỏ thu phí đối với công dân sinh vượt quá số con theo quy định; giảm gánh nặng học tập cho trẻ em trong độ tuổi phổ cập giáo dục, đưa các dịch vụ chăm sóc trẻ em dưới 3 tuổi vào diện giảm trừ thuế thu nhập, miễn phí bảo hiểm sinh con thứ ba, trợ cấp các chi phí chăm sóc, nhà trẻ... Ngoài ra, nhiều địa phương cũng ra các quy định để thúc đẩy thực hiện chính sách dân số mới. Theo đó, phần lớn các địa phương điều chỉnh tăng từ 30 đến 90 ngày nghỉ thai sản cho phụ nữ sinh con, tăng mức hỗ trợ về chăm sóc, giáo dục trẻ em và bảo đảm quyền lợi cho các gia đình tích cực thực hiện chính sách dân số mới. Đơn cử như tỉnh Chiết Giang đưa việc xây dựng xã hội thân thiện với sinh đẻ vào các nội dung cải cách cốt lõi để trở thành khu vực thịnh vượng trong tương lai. Thành phố Tô Châu dự kiến đầu tư 400 triệu nhân dân tệ cho phát triển dịch vụ nhà trẻ và mầm non. Thành phố Phàn Chi Hoa nỗ lực cải thiện dịch vụ hỗ trợ sinh đẻ, dự kiến sẽ trợ cấp thai sản cho người dân. Tỉnh Quảng Đông xây dựng giải pháp tổng thể cho người già và trẻ em, xây dựng thành phố thân thiện với trẻ em để bảo đảm quyền lợi cho phụ nữ và trẻ em... Nhìn chung, chính sách dân số mới cùng các giải pháp hỗ trợ, khuyến khích sinh con thứ ba nhận được sự quan tâm rất lớn trong xã hội Trung Quốc. Thực hiện đồng bộ và hiệu quả các biện pháp xây dựng môi trường xã hội thân thiện với sinh đẻ, sẽ quyết định đến việc hiện thực hóa mục tiêu thúc đẩy phát triển dân số cân bằng lâu dài của nước này. |
