Suy tuyến giáp là một dạng rối loạn chức năng do nhiều nguyên nhân gây ra. Các biến chứng của bệnh đôi khi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim, thần kinh ngoại biên, sức khỏe tâm thần, khả năng sinh sản… Vậy suy tuyến giáp là gì? Suy tuyến giáp hay còn gọi là nhược giáp, thiểu năng tuyến giáp, suy giáp, là một dạng rối loạn chức năng tuyến giáp. Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm phía dưới yết hầu, tiết ra hai hormone thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3) giúp kiểm soát mọi hoạt động của cơ thể. Suy tuyến giáp xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ hai hormone này. Hormone thyroxine và triiodothyronine nắm vai trò quan trọng giúp duy trì tốc độ của cơ thể trong việc sử dụng chất béo và carbohydrate, kiểm soát nhiệt độ cơ thể, điều chỉnh quá trình sản xuất protein và ảnh hưởng đến nhịp tim. Nếu không có đủ hai hormone này, các bộ phận trong cơ thể sẽ hoạt động chậm lại, năng lượng được tạo ra ít hơn khiến quá trình trao đổi chất trở nên chậm chạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Nguyên nhân dẫn đến suy tuyến giáp: Có rất nhiều nguyên nhân khiến bạn bị suy tuyến giáp. Những nguyên nhân này bao gồm: 1. Bệnh tự miễn Nguyên nhân phổ biến nhất gây nên bệnh suy giáp là viêm tuyến giáp Hashimoto. Đây là một dạng rối loạn tự miễn xảy ra khi cơ thể tạo ra kháng thể tấn công và tiêu diệt nhầm tuyến giáp. Viêm giáp cũng có thể do virus hay vi khuẩn kích hoạt cơ chế tấn công nhầm của cơ thể. Đôi khi các nhà khoa học cho rằng yếu tố di truyền cũng có thể liên quan. 2. Xạ trị Xạ trị để điều trị một số bệnh ung thư ở vùng đầu và vùng cổ: như ung thư hạch có thể khiến các bức xạ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các tế bào tuyến giáp. Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến suy tuyến giáp. 3. Điều trị cường giáp bằng iốt phóng xạ Những người bị cường giáp (tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone) thường được điều trị bằng iốt phóng xạ hoặc thuốc chống tuyến giáp nhằm điều chỉnh tuyến giáp hoạt động bình thường trở lại. Một số trường hợp, phương pháp điều trị cường giáp này có thể khiến các tế bào tuyến giáp bị bức xạ phá hủy, dẫn đến suy giáp vĩnh viễn. 4. Phẫu thuật tuyến giáp Phẫu thuật tuyến giáp có thể là nguyên nhân gây suy tuyến giáp. Loại bỏ tất cả hoặc một phần tuyến giáp có thể khiến bạn bị suy giáp vì lượng hormone tuyến giáp sẽ bị giảm hoặc thiếu hụt nghiêm trọng. Trong trường hợp này, người bệnh cần phải có chế độ bổ sung hormone tuyến giáp lâu dài cho cơ thể dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa. 5. Tác dụng không mong muốn từ sử dụng một số loại thuốc Một số loại thuốc dùng để điều trị các vấn đề sức khỏe tim mạch, các bệnh tâm thần và ung thư có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone tuyến giáp, dẫn đến bệnh suy giáp. Các loại thuốc này bao gồm amiodarone (Cordarone, Pacerone), lithium, interferon alpha và interleukin-2. Nếu đang dùng bất cứ loại thuốc nào, hãy trao đổi với bác sĩ để biết các tác dụng phụ của thuốc và cách phòng tránh. 6. Chế độ ăn uống thiếu hụt iốt nghiêm trọng Để sản xuất được hormone thyroxine và triiodothyronine, tuyến giáp cần có iốt. Cơ thể không tạo ra được loại khoáng chất này nên cần bổ sung thông qua chế độ ăn uống. Các thực phẩm giàu iốt bao gồm: động vật thân mềm có vỏ (trai, sò, ốc…), cá biển, trứng, sản phẩm từ sữa và rong biển. Hiện nay, tình trạng thiếu iốt không còn phổ biến ở Việt Nam nhờ chương trình bổ sung khoáng chất này vào muối ăn hằng ngày. Lưu ý là chế độ ăn có quá nhiều iốt cũng có thể gây suy giáp. 7. Mang thai Đôi khi, căn bệnh này có thể xảy ra trong thời gian phụ nữ mang thai hoặc sau sinh. Tình trạng này gọi là viêm tuyến giáp sau sinh. Nếu không được điều trị, suy giáp sẽ làm tăng nguy cơ sẩy thai, sinh non và tiền sản giật, một tình trạng gây tăng huyết áp của thai phụ đáng kể trong ba tháng cuối của thai kỳ. Nó cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của thai nhi. 8. Suy giáp bẩm sinh Một số trẻ được sinh ra không có tuyến giáp hoặc tuyến giáp hoạt động kém. Đây là loại suy tuyến giáp bẩm sinh. Trong khi một số trẻ bị rối loạn này có dấu hiệu di truyền thì hầu hết các trường hợp suy giáp bẩm sinh không rõ nguyên do. Trẻ bị suy giáp bẩm sinh không có biểu hiện bất thường khi sinh ra nên hầu hết các bệnh viện ở Mỹ đều tiến hành sàng lọc căn bệnh này ở trẻ sơ sinh nhằm có phương án can thiệp thích hợp và sớm nhất. 9. Rối loạn tuyến yên Một nguyên nhân tương đối hiếm gặp khiến bạn bị suy giáp là do tuyến yên không thể sản xuất đủ hormone kích thích tuyến giáp (TSH). Hormone này cho tuyến giáp biết cần phải sản xuất và giải phóng bao nhiêu hormone thyroxine và triiodothyronine mà cơ thể cần. Việc tuyến yên không sản xuất đủ hormone TSH thường là do một khối u tuyến yên lành tính gây nên. 10. Rối loạn vùng dưới đồi Suy tuyến giáp do rối loạn vùng dưới đồi là một dạng suy giáp hiếm gặp. Điều này có thể xảy ra nếu vùng dưới đồi trong não không tạo ra đủ hormone thyrotropin-releasing (TRH). Hormone này ảnh hưởng đến quá trình giải phóng TSH của tuyến yên. Ts.Bs. Đàm Trọng Nghĩa Trưởng khoa Ngoại Đầu cổ - Bệnh viện Ung Bướu Hà Nội
Viêm tuyến giáp là biểu hiện viêm tại tuyến giáp mà trước đây là lành tính. Viêm tuyến giáp gồm: viêm giáp cấp, viêm tuyến giáp bán cấp, viêm tuyến giáp Hashimoto, viêm tuyến giáp xơ hóa Riedel.
+ Nguyên nhân do vi trùng xâm nhập từ vùng lân cận: viêm hầu họng, nhiễm trùng vùng đầu cổ, qua đường máu. Ở Việt Nam: vi trùng xâm nhập trực tiếp qua vùng cổ. Một số trường hợp viêm nhiễm hiếm có thể đưa đến áp xe lạnh như: giang mai, lao, nấm. + Bệnh nhân có các biểu hiện:
+ Điều trị viêm tuyến giáp cấp bằng: kháng sinh nên chọn kháng sinh thế hệ III, giảm đau nonsteroid, chích rạch tháo mủ, bổ sung các vitamin cần thiết. Một số trường hợp điều trị các bệnh phối hợp nếu có hoặc bệnh thường khỏi không để lại di chứng.
Viêm tuyến giáp bán cấp còn được coi là viêm giáp do virus, thường xảy ra sau nhiễm virus vài tuần lễ. Bệnh thường gặp ở bệnh nhân nữ ở độ tuổi khoảng 40-50 tuổi, xuất hiện H/C cúm, mệt đau đầu, đau cơ, đau khớp, đau họng. Triệu chứng chung mà người bệnh hay gặp là: mệt, sút cân, đau mỏi cơ, sốt nhẹ. Bệnh đôi khi tự khỏi nên điều trị chủ yếu triệu chứng và tùy vào tình trạng bệnh có các phác đồ điều trị phù hợp.
Còn có tên là viêm giáp tự miễn, là bệnh tự miễn dịch, có thể suy giáp. Bệnh thường gặp ở nữ có tiền sử gia đình có bướu cổ, suy giáp, bệnh Basedow, Hashimoto, suy tuyến thượng thận mạn nguyên phát, ĐTĐ typ 1, viêm khớp dạng thấp, viêm vòi trứng tự miễn, bệnh tự miễn khác. Bướu giáp có thể được phát hiện tình cờ:
Bướu lớn có thể có dấu hiệu chèn ép và làm khán tiếng. Bệnh được điều trị phụ thuộc vào cường độ suy giáp:
Bệnh được mô tả năm 1896, bệnh hiếm gặp, không có biểu hiện viêm, cũng không có biểu hiện tự miễn, có sự xâm nhập xơ toàn bộ tuyến giáp. Bệnh thường gặp ở nữ từ 30 – 60 tuổi, tuyến giáp cứng do sự xâm lấn xơ. Xơ có thể xâm lấn vào phía trước cổ và cơ quan lân cận vận động cổ khó, hoặc xuất hiện chèn ép, khó thở, khó nuốt, không có triệu chứng sốt và hạch to. Có thể kết hợp hội chứng xơ hóa cơ quan khác: sau phúc mạc, trung thất, sau nhãn cầu. Nếu không điều trị sẽ dẫn đến suy giáp khi xơ phát triển toàn bộ tuyến giáp, trường hợp nặng có thể chết vì biến chứng tại chỗ. Người bệnh được điều trị bằng hormon thay thế, phẫu thuật cắt bỏ eo tuyến giáp giải phóng khí quản, cắt rộng thường nguy hiểm vì mô xơ xâm lấn vào các cơ quan lân cận. |
