Vì sao người việt thân thiện

Khi trò chuyện với một số người Việt Nam, tôi thường được hỏi những câu hỏi kiểu như: "Tôi bao nhiêu tuổi? Có gia đình chưa? Tại sao chưa? Làm việc tại đâu? thu nhập một tháng của tôi bao nhiêu? Vợ tôi có hay sang Việt Nam thăm tôi không? Nếu tôi trả lời: chúng tôi đã ly hôn, họ sẽ lại hỏi: tại sao chúng tôi ly hôn? Thế con cái ở với ai...(Tác giả: Hoàng Hường)

"Trước khi sang Việt Nam, tôi đã được dặn là: ngay cả khi làm việc vẫn nên hỏi thật nhiều về gia đình để tạo không khí cởi mở, thân thiện. Và bởi lẽ thông qua những câu hỏi đó người ta sẽ nhận xét người đối diện: họ có đáng tin không? Có thân mật không?..vv..  bởi tính cách người tiếp xúc sẽ lộ qua những câu hỏi và câu trả lời" Đại sứ Đức tại Việt Nam Rolf Schulze nói.

"Người Việt Nam rất tò mò. Họ hỏi rất nhiều, về tất cả mọi vấn đề. Cách giao tiếp đó giống như một dạng hình mẫu tâm lý giao tiếp của họ". Nhà ngoại giao Đức chia sẻ.

Thân thiện và tọc mạch, đâu là giới hạn?

Damien, một nghiên cứu sinh Sinhgapore tại Việt Nam thắc mắc: Tại sao khi nói chuyện với người Việt Nam nào, tôi cũng thường xuyên được hỏi những câu hỏi không có hồi kết, kiểu như: "Tôi bao nhiêu tuổi? Có gia đình chưa? Tại sao chưa? Có bạn gái người Việt Nam không? Làm việc tại đâu? hay thậm chí những câu quá chi tiết như thu nhập một tháng của tôi bao nhiêu? Vợ tôi có hay sang Việt Nam thăm tôi không? Nếu tôi trả lời: chúng tôi đã ly hôn, họ sẽ lại hỏi: tại sao chúng tôi ly hôn? Thế con cái ở với ai...

"Quả thực những câu hỏi như thế làm tôi thấy rất không thoải mái và khó xử. Tôi không muốn trả lời, nhưng cũng không muốn làm người hỏi không vui".

Thật ra vấn đề mà Damien gặp phải không chỉ là thắc mắc của người nước ngoài, mà nó cũng đang trở thành xung đột văn hóa sống giữa thế hệ và vùng văn hóa.

Đối với đa số người Việt, lần đầu đến nhà bạn trai - bạn gái chơi hẳn luôn là một sự kiện đáng nhớ. Có hàng loạt câu hỏi từ song thân phụ mẫu đến cô dì chú bác và anh chị em được đặt cho đối tượng: từ nhà có mấy anh chị em, anh làm nghề gì, chị lấy chồng chưa, có mấy con, quê gốc bố mẹ ở đâu, vị trí trong công ty là gì, thu nhập có khá không...

Những người ở nông thôn ra thành phố làm việc luôn có nỗi niềm chung về những người Hà Nội lạnh lùng, nhà nào biết nhà nấy. Nhưng ngược lại, "người Hà Nội" cũng không thể chịu nổi cách những người giúp việc suốt ngày "tra khảo": chú chuẩn bị đi đâu thế? bao giờ về? cô mua cái áo này ở đâu? bao nhiêu tiền? ai vừa gọi điện cho cô thế? sao hôm nay cô không đi làm? Cái cô bạn cô sao 30 tuổi mà vẫn chưa lấy chồng?...

Thực ra, "hình mẫu tâm lý" giao tiếp này, về căn bản là một trong những đặc điểm đáng quý của người Việt: hay quan tâm chia sẻ, suy nghĩ đến người khác.

"Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ", "chị ngã em nâng", "Một miếng khi đói bằng một gói khi no", "Bầu ơi thương lấy bí cùng..." là những tiêu chuẩn đạo đức cư xử mỗi người Việt Nam đều được dạy dỗ kỹ lưỡng. Nó trở thành luật bất thành văn để tồn tại trong cộng đồng, đặc biệt ở những vùng nông thôn, nơi không có chỗ cho những suy nghĩ cá nhân khép kín.

Thế nhưng, thói quen này dường như đang tạo ra những mâu thuẫn, đặc biệt khi cuộc sống được tách khỏi không gian làng xã. Cách giao tiếp được coi là thân thiện này đang trở thành bất tiện, thậm chí là bất lịch sự.

Chị Jennifer, một người Mỹ lấy chồng Việt Nam chia sẻ: "Những người hàng xóm Việt Nam của chúng tôi nắm rất rõ các sinh hoạt gia đình tôi. Nếu tôi hắt hơi, họ hỏi tôi uống thuốc chưa, thuốc gì và giúp tôi mua thuốc. Không thấy tôi ra đổ rác họ sẽ gọi nhắc hoặc đổ giúp. Họ rất tốt bụng"

Nhưng Jen than phiền đôi khi chị cảm thấy sự quan tâm của những người hàng xóm bị quá tới mức tọc mạch tới sinh hoạt riêng của gia đình chị. Không thấy chồng chị ở nhà, họ hỏi anh đi đâu? bao giờ về? "Dường như họ muốn biết mọi thứ diễn ra trong gia đình tôi, kể cả những chuyện tối qua vợ chồng tôi mới cãi nhau, hay con chúng tôi có được ngủ chung phòng với bố mẹ hay không? Đôi khi tôi cảm thấy rất bất tiện".

Quan tâm - bao nhiêu thì đủ?

Hẳn nhiên, chẳng ai muốn sống trong cô đơn và sự ghẻ lạnh của người khác. Cũng không ai có thể sống tách rời khỏi cộng đồng.

Nhưng làm thế nào thể hiện được sự quan tâm, mà không đi quá giới hạn của lố bịch và tọc mạch.

Nói như cách nhà nghiên cứu nghệ thuật Nguyễn Thị Hồng Thái, bản chất vấn đề không phải ở việc hỏi nhiều hay hỏi ít, mà người Việt Nam vẫn giữ nếp nghĩ được quyền nắm giữ thông tin về người khác, và thấy việc chia sẻ chúng là niềm vui.

Nói một cách khác, ở góc độ tiêu cực, người hỏi chỉ hỏi để thỏa mãn nhu cầu tò mò của bản thân họ, hoàn toàn không nhằm mục đích chia sẻ hay giúp đỡ người được hỏi. Chính bởi thế, sau đó câu chuyện được nhân tư nhân bảy theo chiều hướng làm người chủ thể rơi vào tình huống bị hiểu lầm hoặc khó xử hơn kiểu "cơ chế tin đồn".

Khi sự "quan tâm" đi quá mức khiến người khác tổn thương khổ sở thì không còn nghĩa tích cực nữa.

"Người Việt Nam thân thiện"  là lời nhận xét thường thấy khi các ngôi sao hay người nước ngoài đến Việt Nam du lịch, làm việc. Có thể hiểu đó là một lời khen ngợi, bày tỏ tốt đẹp, và sự xác nhận một giá trị của người Việt.

Thế nhưng, liệu còn lời nhận xét nào về "người Việt Nam tọc mạch" để lại những ấn tượng khó chịu sau những lời xã giao lịch sự, hoặc giả từ "thân thiện" được hiểu theo một nghĩa bóng khác?

Thân thiện và tử tế

Miên Thảo

Trang mạng w.w.whuboages.com đánh giá: Trong nhóm 10 quốc gia thân thiện với du khách nhất thế giới, Việt Nam xếp ở vị trí thứ 4. Tiêu chí đánh giá dựa vào nhận xét về những người mà du khách thường tiếp cận trong chuyến du lịch như người phục vụ nhà hàng, tài xế, người dân trên đường phố…

Trang web này cũng nhận định, người Việt rất hào phóng với du khách, nhiệt tình giúp đỡ người nước ngoài, du khách có thể trò chuyện thân thiện với người dân... Tất nhiên không chỉ có trang mạng kể trên đánh giá cao điểm đến Việt Nam, mà còn nhiều xếp loại của quốc tế nữa. Chính vì thế, thật buồn khi có những người có hành vi xấu với du khách, ảnh hưởng tới du lịch cũng như hình ảnh Việt Nam.

Gìn giữ, phát huy tính mến khách, sự chân thành, thân thiện của người Việt Nam.

Việc du khách Nhật Oki Toshiyuki, 83 tuổi, phải trả 2,9 triệu đồng cho một cuốc xích lô 5 phút đi từ chợ Bến Thành về một khách sạn ở TP HCM đã gây bức xúc lớn trong cộng đồng. Thật đáng tiếc khi đây cũng không phải là lần đầu những “đại sứ hình ảnh” của đất nước ra tay “chặt chém” du khách nước ngoài. Chỉ vì lợi ích rất riêng của mình mà họ đã làm xấu đi hình ảnh một đất nước có thiên nhiên tuyệt vời, những con người chân thành, thân thiện. Nó đã ảnh hưởng đến hình ảnh du lịch Việt Nam.

Nhiều ý kiến bất bình về sự việc này, trong đó có cả ý kiến của luật sư khi cho rằng hành vi đó có dấu hiệu lừa đảo, trấn lột du khách; có dấu hiệu của hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác một cách công khai. Như vậy, câu chuyện không hề nhỏ. Chỉ là hành vi của một cá nhân nhưng “con sâu làm rầu nồi canh” là điều rất đáng tiếc.

Du lịch được coi là “ngành công nghiệp không khói”, mang lại lợi nhuận lớn, và cũng rất quan trọng vì chính ngành này là hình ảnh của đất nước, không chỉ với những danh lam thắng cảnh “Trời cho” mà còn là văn hóa Việt Nam, con người Việt Nam. Năm 2019, ngành du lịch Việt Nam đặt mục tiêu đón 103 triệu lượt khách, trong đó có 18 triệu khách quốc tế. Ngành du lịch cũng quyết tâm về đích trước 1 năm so với mục tiêu tại Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn là đón thu hút 17-20 triệu lượt khách quốc tế, phục vụ 82 triệu lượt khách nội địa. Có thể dẫn ra một con số: Năm 2018, ngành du lịch đón 15,5 triệu lượt khách nước ngoài đến Việt Nam, phục vụ trên 80 triệu lượt khách nội địa, tổng thu từ du lịch đạt 620.000 tỷ đồng. Đó là những con số rất ý nghĩa và rất giá trị.

Cũng chính vì thế càng không thể xuê xoa với những hành vi xấu trong hoạt động du lịch, hoạt động phục vụ du lịch. Xây dựng được hình ảnh đẹp rất khó, nhưng để hủy hoại nó lại rất nhanh, có khi chỉ từ những việc rất cỏn con. Nhiều quy định đặt ra với đầy đủ chế tài cho những hành vi ấy, nhưng để thật bền chắc thì rất cần sự vào cuộc của cả cộng đồng. Đó là việc bảo ban, nhắc nhở nhau phải biết gìn giữ, phát huy tính mến khách, sự chân thành, thân thiện của người Việt Nam. Từ đó cần lên tiếng phê phán những hành vi có thể làm tổn hại đến sự phát triển bền vững của du lịch cũng như hình ảnh của đất nước.

Người viết bài này chợt nhớ tới câu chuyện của một hướng dẫn viên du lịch trẻ tuổi. Anh kể rằng: Một lần, theo yêu cầu của một đoàn khách du lịch châu Âu, anh đưa họ vào một cửa hàng bán đồ lưu niệm. Họ rất thích thú trước những sản phẩm thủ công tinh tế của Việt Nam, nên hầu như ai cũng mua một hai món làm kỷ niệm. Điều đáng nói là khi đoàn khách rời khỏi cửa hàng, người chủ cửa hàng đã “bấm nhẹ” bảo anh nán lại rồi dúi vào tay anh một chiếc phong bì. Ngạc nhiên, anh hỏi lại thì được cho biết đó là tiền “lại quả” do anh dẫn khách vào. “Thật buồn khi tôi được biết đó là “thông lệ” vẫn thường diễn ra. Đương nhiên chủ cửa hàng không móc tiền túi ra cho hướng dẫn viên du lịch, mà họ đã đẩy giá sản phẩm lên, chặt chém du khách rồi trích ra để “lại quả” cho hướng dẫn viên”- anh này nói và cho rằng, nếu không chấm dứt thói móc ngoặc đó thì sẽ rất mất uy tín đối với ngành du lịch.

Trong hoạt động du lịch, trên thực tế mỗi người dân là một “đại sứ hình ảnh”. Nói như một lãnh đạo Sở Du lịch Hà Nội thì người dân phải hiểu và thấy rằng đón tiếp khách du lịch phải bằng lòng tự trọng, sự nhiệt tình, mến khách để họ nhớ đến và quay lại lần sau. Ý thức tự giác của những người trong ngành du lịch, của người dân buôn bán, kinh doanh, phục vụ tại những điểm du lịch phải trở thành nếp. Nếu không, việc xử lý một vài trường hợp cá biệt cũng sẽ chỉ là “bắt cóc bỏ đĩa”, rồi đâu lại đóng đó, để rồi thỉnh thoảng dư luận lại sôi lên vì chuyện chặt chém, lừa gạt rất đáng xấu hổ.

Nhân đây cũng xin được nhắc lại nhận xét về Việt Nam với tư cách là một điểm đến, của trang Happy Lifestyle Journal: Với số tiền chỉ đủ thuê một phòng khách sạn 3 sao bình dân ở New York thì du khách có thể tận hưởng dịch vụ đẳng cấp, chất lượng tại các khách sạn 5 sao hoặc khu nghỉ dưỡng cao cấp tại Việt Nam. Việt Nam là điểm đến an toàn, thân thiện nhất Đông Nam Á trong danh sách 30 điểm du lịch lý tưởng. Việt Nam là đất nước nhiều danh lam thắng cảnh, đất nước có bề dày văn hóa và lịch sử; ẩm thực được nâng lên thành nghệ thuật. Và nhất là người dân thân thiện, tử tế.

Chủ đề: khách du lịch thân thiện người Việt Nam mến khách chặt chém du khách