Trong dân gian người ta thường hay truyền miệng là bệnh quai bị gây vô sinh, đặc biệt là với nam giới. Điều này làm không ít quý ông trưởng thành lo lắng. Vậy thực hư của lời truyền miệng này là như thế nào? Show
Tuổi nào cũng có thể bị bệnh quai bị, khả năng mắc bệnh ở nam cao hơn nữ. Hơn 80% bệnh xảy ra ở trẻ em dưới 15 tuổi, thường gặp nhất là trẻ từ 6 – 10 tuổi. Người lớn cũng có thể bị mắc bệnh nếu không tiêm ngừa phòng bệnh trước đó. Khảo sát huyết thanh cho thấy gần 90% người lớn có phản ứng huyết thanh xác định đã bị nhiễm siêu vi quai bị từ trước Bệnh lây lan chủ yếu qua đường hô hấp do nước bọt bị nhiễm trùng khi người bệnh nói chuyện, ho hoặc hắt hơi. Nước bọt của người bị bệnh quai bị có thể lây lan cho người khác 1 tuần trước khi sưng tuyến mang tai và kéo dài 2 tuần sau khi thấy sưng tuyến mang tai. Thời gian lây mạnh nhất vào khoảng 2 ngày trước khi viêm tuyến mang tai. Bệnh rất dễ lây và cho miễn dịch bền vững sau khi khỏi bệnh (không mắc lại bệnh lần 2). Có thể bạn quan tâm: Ợ hơi liên tục trong ngày là bệnh gì? Có nguy hiểm không? Cách chữa bệnh trào ngược dạ dày thực quản hiệu quả Bệnh viêm dạ dày có nguy hiểm không? Nguyên nhân do đâu? Nói chung, bệnh quai bị có diễn biến lành tính, các triệu chứng thoái lui trong vòng khoảng 10 ngày và không để lại di chứng gì. Nhưng đối với bệnh nhân lớn tuổi thường cường độ các triệu chứng toàn thân (sốt, đau đầu…) tăng hơn, các biến chứng hay gặp hơn và thường có thể để lại hậu quả xấu. Tỷ lệ tử vong do quai bị rất thấp (1/10000 trường hợp mắc). Biến chứng thường gặp: – Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn: Có tỷ lệ 20-35% ở người sau tuổi dậy thì. Biến chứng này thường xảy ra sau đợt viêm tuyến mang tai khoảng 7-10 ngày nhưng cũng có thể xuất hiện trước hoặc đồng thời. Tinh hoàn sưng to, đau, mào tinh căng phù như một sợi dây thừng. Tình trạng viêm và sốt kéo dài 3-7 ngày, sau đó khoảng 1/2 trường hợp tinh hoàn teo dần và có thể dẫn đến tình trạng giảm số lượng tinh trùng và vô sinh. – Trong dân gian, thường hay truyền miệng là bệnh quai bị gây vô sinh, nhưng thực tế không hoàn toàn đúng như vậy. Không phải trường hợp nào cũng có biến chứng viêm tinh hoàn. Nếu có biến chứng viêm tinh hoàn mà được điều trị kịp thời và đúng cách thì bệnh cũng khỏi không gây di chứng vô sinh. Dù có biến chứng viêm tinh hoàn gây teo, nhưng chưa chắc đã bị teo cả hai bên, vì vậy vẫn có thể có con. Trong trường hợp nặng biến chứng viêm tinh hoàn không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách gây teo cả hai tinh hoàn, gây vô sinh. – Nhồi máu phổi: Là tình trạng có vùng phổi bị thiếu máu nuôi dưỡng, có thể tiến đến hoại tử mô phổi. Nhồi máu phổi là biến chứng có thể xảy ra sau viêm tinh hoàn do quai bị vì hậu quả của huyết khối từ tĩnh mạch tiền liệt tuyến. – Viêm buồng trứng: Có tỷ lệ 7% ở nữ sau tuổi dậy thì, ít khi dẫn đến vô sinh. – Viêm tụy: Có tỷ lệ 3%-7%, là một biểu hiện nặng của quai bị. Bệnh nhân bị đau bụng nhiều, ói, có khi tụt huyết áp. – Các tổn thương thần kinh: + Viêm não: Có tỷ lệ 0,5%. Bệnh nhân có các hiện tượng như: thay đổi tính tình, bứt rứt, khó chịu, nhức đầu, co giật, rối loạn tri giác, rối loạn thị giác, đầu to do não úng thủy. + Tổn thương thần kinh sọ não: Dẫn đến điếc, mù. + Viêm tủy sống cắt ngang. + Viêm đa rễ thần kinh. – Những phụ nữ bị quai bị trong 3 tháng đầu của thai kỳ có thể gây sẩy thai hoặc sinh con dị dạng. – Bị quai bị trong 3 tháng cuối của thai kỳ có thể sinh non hoặc thai chết lưu. Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
Quai bị có thể liên quan đến các cơ quan khác ngoài tuyến nước bọt, đặc biệt là ở bệnh nhân sau dậy thì. Những biến chứng như vậy bao gồm
Khoảng 20% bệnh nhân nam sau dậy thì tiến triển viêm tinh hoàn Viêm tinh hoàn
Viêm màng não Tổng quan về Viêm màng não , điển hình là đau đầu, nôn mửa, cổ cứng, và dịch não tuỷ tăng tế bào lympho, xảy ra ở 1 đến 10% bệnh nhân viêm tuyến mang tai. Viêm não Viêm não , với lơ mơ, co giật, hoặc hôn mê, xảy ra trong khoảng 1/5000 đến 1/1000 trường hợp. Khoảng 50% trường hợp nhiễm quai bị của hệ thần kinh trung ương xảy ra mà không có bệnh viêm tuyến mang tai.
Viêm tụy Tổng quan về viêm tụy , điển hình là buồn nôn nhiều, nôn và đau thượng vị đột ngột, có thể xảy ra vào cuối tuần đầu tiên. Các triệu chứng này biến mất trong khoảng 1 tuần, sau đó hồi phục hoàn toàn.
Viêm tuyến tiền liệt, viêm thận, viêm cơ tim, viêm gan, viêm vú, viêm đa khớp, điếc, và kèm tuyến lệ rất hiếm khi xảy ra. Viêm tuyến giáp và tuyến ức có thể gây phù nề và sưng tấy trên xương ức, nhưng sưng tuyến ức thường do liên quan tuyến dưới hàm với sự tắc nghiẽn thoát bạch huyết.
Trước đây người ta biết nhiều đến bệnh quai bị ở trẻ nhỏ nhưng thực tế hiện nay cho thấy người lớn cũng có thể bị quai bị và thậm chí còn rất nhiều. Không những thế, khi người lớn bị quai bị nếu không thận trọng trong xử trí có thể sẽ phải đối diện với nhiều biến chứng nguy hiểm như vô sinh, viêm màng não, viêm tụy,... 1. Nguyên nhân và dấu hiệu bệnh quai bị ở người lớn1.1. Nguyên nhân gây bệnhQuai bị là một bệnh truyền nhiễm do virus quai bị (Mumps virus) làm sưng và gây sưng và đau một hoặc nhiều tuyến nước bọt. Chủng virus này có khả năng tồn tại rất lâu ở bên ngoài cơ thể (khoảng 30 - 60 ngày ở nhiệt độ 15 - 20 độ C). Virus mumps gây bệnh quai bị Các yếu tố sau được xem là làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý này: - Người chưa có miễn dịch bảo vệ. - Người đang sống chung, tiếp xúc hoặc sinh hoạt tập thể, dùng chung đồ dùng với người bị quai bị. 1.2. Các dấu hiệu quai bị ở người lớnNgười lớn bị quai bị thường có các dấu hiệu sau: - Toàn thân mệt mỏi. - Đau nhức xương khớp, ăn ngủ kém. - Đau cơ. - Đam hàm hoặc tai. - Nhức đầu, sốt. - Đau ở quanh ống tai ngoài sau đó lan ra xung quanh gây khó nói, khó nuốt, khó há miệng. Có thể bị đau tại các điểm như: điểm khớp thái dương hàm, điểm mỏm chũm, điểm hạch dưới hàm. - Sưng to quanh ống tai sau đó lan ra trước tai, mỏm chũm, lan xuống dưới hàm và làm mất rãnh dưới hàm. Tuyến sưng to làm vành tai bị đẩy ra ngoài và lên trên, đôi khi còn khiến cho khuôn mặt bị biến dạng. - Đau một hoặc cả hai bên tinh hoàn của nam giới. 2. Người lớn bị quai bị có thể phải đối diện với nhiều biến chứng nguy hiểm2.1. Những biến chứng nguy hiểm khi người lớn bị quai bịThường thì bệnh quai bị ở người lớn có thể tự khỏi trong 7 ngày nếu biết cách chăm sóc đúng nhưng ngược lại, người lớn bị quai bị có thể sẽ phải đối diện với rất nhiều biến chứng nguy hiểm: - Mất thính lực Người bị quai bị có thể sẽ mất thính lực 1 hoặc cả hai bên tai. Biến chứng này dễ xảy ra ở giai đoạn bệnh khởi phát vì lúc này virus gây tổn thương tới ốc tai. Những trường hợp quai bị gây điếc tai thường không có khả năng hồi phục nên ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Quai bị có thể biến chứng gây viêm tinh hoàn ở nam giới - Viêm tinh hoàn Đây là một dạng viêm tinh hoàn đặc hiệu với dấu hiệu sưng to tinh hoàn gấp 2 - 3 lần, vùng bìu bị đau, mào tinh dày bất thường, cơ thể mệt mỏi và sốt cao. Trong số bệnh nhân gặp phải biến chứng này có khoảng 30% bị teo tinh hoàn nên nguy cơ vô sinh rất cao. - Viêm buồng trứng Người lớn bị quai bị trong trường hợp là nữ giới có thể bị viêm buồng trứng với các dấu hiệu: sốt, khí hư ra nhiều và có mùi hôi, khí hư thay đổi về màu sắc, đau hố chậu, đau bụng âm ỉ,... Nếu không được điều trị đúng và kịp thời viêm buồng trứng do quai bị có thể thành viêm buồng trứng mãn tính, u nang ống dẫn trứng, dính buồng trứng, mưng mủ buồng trứng, u nang buồng trứng, tắc vòi trứng,... ảnh hưởng trực tiếp đến thiên chức làm mẹ của nữ giới. - Nhồi máu phổi Đây là hiện tượng thiếu máu nuôi dưỡng ở một vùng phổi có thể gây hoại tử mô phổi. Biến chứng này có thể xảy ra sau viêm tinh hoàn do quai bị vì nó chịu ảnh hưởng của huyết khối từ tĩnh mạch tuyến tiền liệt. - Viêm não Virus quai bị sau khi xâm nhập vào cơ thể sẽ tấn công hệ thần kinh trung ương từ đó gia tăng nguy cơ viêm não và viêm màng não. Người lớn bị quai bị rất dễ gặp biến chứng này. - Viêm tụy Đây là một biến chứng tương đối nặng do quai bị gây ra. Biến chứng này dễ xảy ra ở ngày thứ 4 - 10 của bệnh quai bị, sau khi viêm tuyến mang tai đã đỡ. Nếu bị biến chứng này người bệnh sẽ cảm thấy buồn nôn, tụt huyết áp, đau bụng nhiều, sốt, đi ngoài phân lỏng, đau thượng vị, đầy bụng,... - Sảy thai hoặc dị dạng thai nhi Thai phụ bị quai bị trong 3 tháng đầu mang thai có thể bị sảy thai hoặc trẻ sinh ra bị dị dạng. Nếu bị quai bị ở 3 tháng cuối của thai kỳ có thể thai lưu hoặc sinh non. Ngoài những biến chứng phổ biến trên đây thì người lớn bị quai bị còn có thể đối diện với một số biến chứng khác như: - Viêm tuyến lệ. - Viêm tuyến giáp. - Viêm cơ tim. - Viêm dây thần kinh thị giác. - Viêm phổi. - Viêm thanh khí phế quản. - Xuất huyết giảm tiểu cầu. - Chức năng gan bị rối loạn. 2.2. Cách giảm nhẹ các triệu chứng quai bị cho người lớnNgười lớn bị quai bị có thể chủ động thực hiện các biện pháp có lợi cho việc đẩy lùi bệnh như: Người lớn bị quai bị nên sớm gặp bác sĩ để được điều trị tích cực, ngăn ngừa biến chứng - Đến gặp bác sĩ ngay nếu có dấu hiệu đau ở vùng mang tai. Có không ít trường hợp nhầm lẫn viêm tuyến nước bọt do tác nhân khác chứ không phải quai bị nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp chẩn đoán đúng bệnh để biết cách xử trí cho đúng, có như thế mới tránh được nguy cơ bị biến chứng nguy hại. - Giảm nhẹ triệu chứng bệnh bằng thuốc giảm đau và thuốc hạ sốt có sự tham vấn ý kiến của bác sĩ. - Chườm mát để bớt đau, bớt sưng tuyến nước bọt. - Bù nước bằng cách uống điện giải và uống càng nhiều nước càng tốt. - Tránh ăn đồ ăn cứng, gia vị có tính cay nóng hoặc acid. Thay vào đó hãy chọn thức ăn mềm để dễ nhai nuốt. - Chỉ khi có bội nhiễm và được bác sĩ chỉ định mới được phép dùng kháng sinh. - Không tiếp xúc với người khác để tránh nguy cơ lây lan dịch cho cộng đồng. - Khi có dấu hiệu viêm buồng trứng, viêm tinh hoàn nên đến bệnh viện ngay để được theo dõi chặt chẽ và điều trị tích cực để tránh các biến chứng đáng tiếc. Từ những chia sẻ trên đây có thể thấy người lớn bị quai bị có thể sẽ phải đối mặt với rất nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không biết cách xử trí với bệnh. Vì thế, chủ động đến gặp bác sĩ để chẩn đoán và điều trị bệnh từ sớm được xem là giải pháp hữu hiệu để ngăn ngừa nguy cơ này. Nếu bạn đang nghi ngờ dấu hiệu quai bị hãy liên hệ ngay với chuyên viên y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC: 1900565656 để được hướng dẫn cách thức chẩn đoán bệnh nhanh và chính xác nhất, từ đó chủ động có biện pháp khắc chế bệnh trước những biến chứng nguy hiểm cho chính mình. |