"Nuôi ong tay áo" là một thành ngữ rất thông dụng trong tiếng Việt nhưng không phải ai cũng biết được gốc tích thành ngữ này. Show
 Theo Từ điển Thành ngữ - Tục ngữ Việt Nam (NXB Văn hóa - Thông tin), "Nuôi ong tay áo" có nghĩa là nuôi dưỡng, giúp đỡ kẻ xấu, phản chủ, rắp tâm hại mình mà không biết. Trong bài Truy tìm nguồn gốc của một số thành ngữ thuần Việt có nhiều cách giải thích đăng trên Tạp chí Ngôn ngữ, 9/2012, ThS Đỗ Thị Thu Hương và GS.TS Nguyễn Đức Tồn cũng chỉ ra phần lớn các từ điển giải thích thành ngữ "nuôi ong tay áo" là nuôi dưỡng, giúp đỡ kẻ xấu, làm hại mình. Tuy nhiên, đi sâu tìm hiểu các thành tố cấu tạo nên thành ngữ này thì có nhiều ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng "ong" là con ong, "tay áo" tức là ống tay áo, một bộ phận của cái áo. Hiểu theo cách này, nuôi ong tay áo nghĩa là nuôi con ong trong tay áo, như vậy sẽ có ngày bị ong đốt. Song, ai lại dại dột đến mức nuôi ong trong tay áo mình? ThS Đỗ Thị Thu Hương và GS.TS Nguyễn Đức Tồn cho rằng đây là một cách hiểu sai lệch về từ nguyên dân gian, có liên quan đến nguồn gốc của thành ngữ trên. Thực tế, ong tay áo là một loại ong màu đen. Đây là một loài ong rất quen thuộc với những người dân ở các tỉnh Bắc Giang, Phú Thọ, Điện Biên... Ong tay áo thường làm tổ trên cành cây, tổ ong buông thụng xuống như hình dáng ống tay áo nên có tên gọi như vậy. Khi ong tay áo không tìm được chỗ làm tổ trên cây, chúng thường chọn những cột gỗ ngoài hiên, ngoài hè để làm tổ. Theo quan niệm xưa, loại ong này làm tổ trong nhà thường mang đến những điều không may mắn cho gia chủ, vì vậy, người ta thường hun khói để xua đuổi chúng. Trái với ong tay áo, loại ong vàng thường làm tổ hình tròn như đài sen, trông rất đẹp. Ong vàng làm tổ trong nhà được coi như một điềm lành, vì vậy, chúng không bị xua đuổi như ong tay áo. Từ đặc điểm nói trên của loài ong tay áo, người ta quan niệm nuôi con ong tay áo trong vườn nhà tức là nuôi dưỡng mầm họa, nó sẽ mang tai ương đến cho chủ nhà lúc nào không hay. Do vậy, dân gian có câu thành ngữ "Nuôi ong tay áo". Sự chuyển nghĩa, từ "con ong tay áo" sang nghĩa "(nuôi dưỡng) mầm họa" dựa vào cơ chế liên tưởng tương đồng, tức ẩn dụ. Gần nghĩa với thành ngữ "Nuôi ong tay áo" còn có các thành ngữ: Nuôi cò cò mổ mắt, Nuôi khỉ giữ nhà, Nuôi hùm để họa, Nuôi cáo trong nhà, Dưỡng hổ di họa... Sách dành cho thời thanh xuân đã qua của bạn Dành cho những độc giả muốn hoài niệm về một thời thanh xuân đã qua (hoặc chưa từng qua), mục Giáo dục trân trọng giới thiệu Ai đó chạy cùng ta, câu chuyện về tình yêu, về tuổi trẻ "tuột xích", về hành trình trưởng thành, đặt trong bối cảnh xã hội Israel hiện đại; hay Nắp biển, một lời tự sự của người ưa hoài niệm trong những khoảnh khắc cô đơn chỉ biết nhớ về những điều đã cũ; hoặc thân thuộc hơn, 8 bộ manga nổi tiếng về chủ đề thanh xuân. Cơ quan chủ quản: Công ty cổ phần Truyền thông Việt Nam. Địa chỉ: Tầng 16 VTCOnline, 18 Tam Trinh, Minh Khai, Hai Bà Trưng, Hà Nội Điện thoại: 04-9743410. Fax: 04-9743413. Liên hệ Tài trợ & Hợp tác nội dung Hotline: 0942 079 358 Email: [email protected] "Ong tay áo" ở đây chỉ một loài ong đen làm tổ trên cành cây. Loại tổ ong này chảy xệ xuống như ống tay áo. Theo như người xưa, loại ong đen thường bị cho là điềm gở (giống như quạ đen), mỗi lần xuất hiện đều bị người dân xua đuổi. "Nuôi ong tay áo" mang hàm nghĩa: Nếu để bầy ong tay áo/ ong đen sinh sống trong khu nhà mình kiểu gì cũng gặp họa. "Nuôi khỉ dòm nhà" bắt nguồn từ câu chuyện dân gian về đôi vợ chồng nọ nuôi khỉ. Vì tính thích bắt chước hành động của người mà làm hại đến con của chủ nhà. Từ sau câu chuyện buồn đó, không còn ai nuôi khỉ để nó dòm vào nhà nữa. Do đó câu thành ngữ "Nuôi khỉ dòm nhà" nghĩa là nuôi kẻ thiếu trí tuệ, chỉ biết làm theo, không biết lợi hại cho chủ. (VOH) - Thành ngữ Việt Nam có rất nhiều câu nói phê phán những kẻ xấu phản phúc, luôn lợi dụng và rắp tâm hãm hại người khác. Trong số đó phải kể đến câu thành ngữ quen thuộc ‘nuôi ong tay áo’. Câu thành ngữ “Nuôi ong tay áo” thường bị mọi người hiểu nhầm rằng nuôi ong trong tay áo, nhưng ai lại dại dột mà nuôi ong trong áo để bị đốt chích bao giờ. Vậy nuôi ong tay áo là gì? Bài viết dưới đây sẽ lý giải ý nghĩa của câu thành ngữ này. 1. Nuôi ong tay áo là gì?Trong câu thành ngữ trên, “ong tay áo” là cách gọi nhân gian (dựa vào đặc điểm hình dáng của tổ ong để gọi tên) chỉ một loài ong đen hay làm tổ trên cành cây, tổ ong của loài ong này xệ xuống giống như ống tay áo, mà tay áo của người dân ngày xưa thường may rộng thùng thình chứ không gọn gàng như bây giờ. Vì vậy, người ta gọi loài ong đen là ong tay áo vì cái tổ của chúng giống tay áo của người xưa. Theo quan niệm dân gian, loài ong đen thường mang điềm xấu, tai họa giống như loài quạ đen. Để tránh xui rủi nên người dân thường đốt khói đuổi loài ong này. Chúng khác với loài ong vàng có tổ giống như hình đài sen tỏa ra rất đẹp, được cho là đem lại may mắn nên không bị xua đuổi. Câu thành ngữ “nuôi ong tay áo” không được hiểu theo ý nghĩa nuôi ong ở trong tay áo, vì đây việc chưa từng xảy ra và cũng không thể làm được. Giả sử bạn có thể cho ong vào trong tay áo thì bạn cũng sẽ bị ong đốt ngay lập tức, chứ phải là “sẽ có lúc bị đốt”. Thực tế, câu thành ngữ này mang ý nghĩa ẩn dụ cho việc nuôi những kẻ xấu, kẻ phản phúc trong nhà có ngày sẽ gặp họa. Đây là câu nói nhắc nhở chúng ta phải cẩn thận trước những kẻ xấu, tránh đặt niềm tin vào nhầm người để rồi họ sẽ gây hại tới chính bản thân, thậm chí là những người xung quanh. Xem thêm: Ghi nhớ 3 bài học quý giá đúc kết từ câu tục ngữ ‘Con giun xéo lắm cũng quằn’ 2. Những biến thể của câu thành ngữ nuôi ong tay áoCâu thành ngữ “nuôi ong tay áo” ám chỉ việc nuôi dưỡng kẻ xấu, rắp tâm hãm hại mình và những người thân xung quanh nhưng mình lại không biết. Để nhấn mạnh điều đó, cuộc sống còn rất nhiều câu nói khác mang ý nghĩa tương tự, thậm chí còn có phần nghiêm trọng hơn. 2.1 Nuôi ong tay áo, nuôi khỉ dòm nhàTương tự như “nuôi ong tay áo”, “nuôi khỉ dòm nhà” cũng ẩn dụ cho việc nuôi những kẻ xấu làm hại gia chủ. Câu nói này bắt từ một câu chuyện dân gian kể về một gia đình nuôi khỉ trong nhà. Khỉ là con vật thông minh và thường bắt chước hành động của người khác. Một hôm đôi vợ chồng luộc con gà ăn, khỉ thấy được bèn học động tác ấy. Hôm sau khi đôi vợ chồng đi làm, con khỉ ở nhà liền bắt chước chủ đun nước sôi và bắt đứa bé con của đôi vợ chồng bỏ vào nồi giống gà, làm thiệt mạng đứa trẻ ấy. Từ câu chuyện đó, về sau không ai còn nuôi khỉ trong nhà nữa vì sợ nó bắt chước người lớn làm bậy. Câu thành ngữ “nuôi khỉ dòm nhà” có thể sẽ mang ý nghĩa nặng nề hơn so với câu “nuôi ong tay áo” bởi câu chuyện bắt nguồn của nó mang màu sắc bi thương. Có thể hiểu rằng “nuôi khỉ dòm nhà” là nuôi những kẻ thiếu hiểu biết, thiếu trí tuệ, không biết rõ tốt xấu, lợi hay hại mà gây họa cho gia chủ. 2.2 Nuôi ong tay áo, nuôi cáo trong nhà“Nuôi ong tay áo, nuôi cáo trong nhà” hay “nuôi cáo chuồng gà” nhằm chỉ việc giúp đỡ, tạo điều kiện cho người xấu phản chủ, rắp tâm hãm hại gia đình. Câu thành ngữ trên như một lời cảnh báo nhắc nhở ta phải cẩn trọng trước người ngoài, đừng vì lòng thương mà ra tay giúp đỡ người khác và bị họ lợi dụng, âm mưu hãm hại. 2.3 Nuôi ong tay áo, nhờ cáo trông gàCùng mang nghĩa là “giúp” kẻ xấu hãm hại, gây họa cho bản thân và gia đình, câu thành ngữ “nuôi ong tay áo, nhờ cáo trông gà” lại có phần nghiêm trọng hơn rất nhiều. “Nhờ cáo trông gà” giống như việc ai đó lợi dụng chức vụ, quyền lực để thực hiện những hành vi xấu xa của mình nhưng người ngoài vẫn nghĩ họ làm việc tốt, việc thiện. Xem thêm: Thành ngữ 'qua cầu rút ván' và ý nghĩa ẩn giấu bên trong Trong cuộc sống có rất nhiều trường hợp “nhờ cáo trông gà” xảy ra, cụ thể như vụ thầy hiệu trưởng được nhà nước giao trách nhiệm quản lý một trường học và được người dân tin cậy vô cùng. Nhiều gia đình đã gửi gắm con mình tại trường học nhưng họ không hề biết rằng thầy hiệu trưởng đó lại luôn giở trò đồi bại với các học sinh. Đây chẳng phải là “nhờ cáo trông gà” hay sao. Nếu như “nuôi ong tay áo” thể hiện việc tin tưởng sai người và bị người khác lợi dụng gây hại thì “nhờ cáo trông gà” còn là sự nguy hiểm đạt đức mức độ vô cùng nghiêm trọng cần được mọi người lưu ý và đề phòng. Xem thêm: Bài học rút ra từ tục ngữ "Ngựa chạy có bầy" nhắc nhở ta điều gì quan trọng 3. Những câu thành ngữ, tục ngữ đồng nghĩa với “nuôi ong tay áo”Kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam còn nhiều câu nói thể hiện ý nghĩa “nuôi ong tay áo”, phản ánh và phê phán những kẻ xấu phản chủ, luôn rắp tâm hãm hại người khác.
Có thể nói, câu thành ngữ “nuôi ong tay áo” giống như một lời cảnh báo tới mọi người rằng cuộc sống luôn hiện hữu nhiều kẻ gian kẻ ác và họ luôn lợi dụng niềm tin, lòng thương của chúng ta để hãm hại, gây họa. Vì vậy bản thân luôn phải đề cao cảnh giác, đừng vì tình cảm mà đánh mất lý trí, đừng vì niềm tin mà mù quáng để rồi nhận lại hậu quả đáng tiếc. Nuôi ong tay áo Nuôi khỉ đốm nhà nghĩa là gì?"Nuôi ong tay áo" mang hàm nghĩa: Nếu để bầy ong tay áo/ ong đen sinh sống trong khu nhà mình kiểu gì cũng gặp họa. "Nuôi khỉ dòm nhà" bắt nguồn từ câu chuyện dân gian về đôi vợ chồng nọ nuôi khỉ. Vì tính thích bắt chước hành động của người mà làm hại đến con của chủ nhà. Nuôi ong tay áo tiếng Anh là gì?"Nourish a snake in one's bosom" tương đương với thành ngữ "Nuôi ong tay áo" trong tiếng Việt. Nuôi khỉ có ý nghĩa gì?Mọi người đều sợ khỉ sẽ học theo những hành vi không tốt. Có thể lý giải câu thành ngữ "Nuôi khỉ dòm nhà" nghĩa là nuôi kẻ thiếu trí tuệ, chỉ biết làm theo, không biết lợi hại cho chủ. |
