Bài này nhóm ThS Bách Khoa giới thiệu đến bạn cách khai báo mã hóa biến cho câu hỏi nhiều lựa chọn, đồng thời giới thiệu cách thống kê tần số áp dụng cho câu trả lời nhiều lựa chọn. Show Câu hỏi nhiều lựa chọn là câu hỏi mà người được khảo sát có thể không cần trả lời câu nào, hoặc trả lời chọn được tất cả các câu. Ví dụ câu sau: Bạn đã từng mua sắm ở những nơi nào trong 1 tháng qua? 1. Siêu thị 2. Chợ truyền thống 3. Cửa hàng tiện lợi Như vậy, người được khảo sát có thể chọn cả 3 ý trên, hoặc có thể không chọn ý nào cả( trong trường hợp họ không đi mua sắm ở chỗ nào trong 3 chỗ trên trong 1 tháng qua. Sự khác nhau giữa câu hỏi nhiều lựa chọn multiple response và câu hỏi một lựa chọn single response: câu hỏi nhiều lựa chọn multiple response cần phải dùng cách mã hóa riêng, và sử dụng menu thống kê riêng( Analyze-Multile response-…) Nguyên tắc mã hóa câu hỏi nhiều lựa chọn -Mỗi ý trả lời là 1 cột trong excel. Ví dụ ở trên có 3 ý trả lời, ứng với 3 cột trong excel. -Giá trị trong các cột ở trên là 0( ứng với lựa chọn đó không được chọn) hoặc 1 ( ứng với lựa chọn đó có được chọn). Ví dụ quan sát 5 người đầu tiên: Người thứ 1 chọn đáp án 1 Người thứ 2 chọn đáp án 1,3 Người thứ 3 không chọn đáp án nào cả Người thứ 4 chọn đáp án 2 Thì ta nhập vào excel như sau:  Sau khi nhập dữ liệu Excel thì chuyển sang File SPSS để thực hiện mã hóa. File số liệu sau khi nhập và mã hóa các bạn tải ở đây: phantichspss.com/filefordownload/multichoice.sav Chỗ mục Label ta đặt tên các lựa chọn chợ, siêu thị,…. cho các biến nhé. Cách thực hiện chạy câu trả lời nhiều lựa chọn sau khi mã hóaVào menu Analyze –> Multiple Response –> Define Variable Sets… Ở cửa sổ Define Multiple Response Set, ta chọn 3 ý ở khung “Set Definition” và ấn nút mũi tên để đưa vào ô “Variables in Set”. Trong phần Variables Are Coded As, chọn Dichotomies, chỗ Counted value bạn gõ vào số 1 nhé. (có các mã hóa khác là chọn Categrories, nhưng áp dụng khi trong file excel bạn không nhập giá trị 0/1 mà là nhập giá trị 1/2/3/4/5/6…, phần này sẽ được đề cập trong một bài khác) Mục Name, bạn nhập tên cho biến chung đó, ví dụ nhập MuaSam Sau đó ấn nút Add, rồi Close, như vậy là đã định nghĩa xong biến spss nhiều câu lựa chọn rồi nhé. Tiếp đến ta thực hiện chạy tần số cho biến đó bằng cách vào menu Analyze –> Multiple Response –> Frequencies Đưa giá trị ở cột Multiple Response Sets vào khung “Table(s) for:”, sau đó ấn OK Kết quả xuất hiện bên dưới Cách đọc kết quả thống kê với câu hỏi nhiều lựa chọnCác câu trả lời có nhiều đáp án mình sẽ đọc kết quả ở 2cột sau –Percent: tổng sẽ bằng 100%, Ví dụ ta xét dòng SIÊU THỊ, giá trị percent = 2/7=28.6% –Percent of case: thường tổng sẽ lớn hơn 100%, ví dụ ta xét dòng SIÊU THỊ, giá trị percent = 2/6=33.3% Sự khác biệt ở hai cột percent và percent of case là: Percent thì tính trên tổng số lựa chọn, còn Percent of case là tính trên tổng số trường hợp, nghĩa là tổng số người trả lời, ví dụ ở đây là 6 người do bộ số liệu của chúng ta có 6 dòng nhé. Như vậy qua bài này bạn đã được biết cách mã hóa nhập liệu và chạy kết quả câu hỏi nhiều lựa chọn multiple answer nhé. Tùy theo mục đích nghiên cứu của đề tài, chúng ta sử dụng nhiều dạng câu hỏi khác nhau nhằm thu thập thông tin của đối tượng được khảo sát. Một dạng câu hỏi khá phổ biến hay được sử dụng đó là câu hỏi nhiều trả lời (còn gọi là câu hỏi nhiều lựa chọn). Bài viết này chúng ta sẽ đi tìm hiểu cách mã hóa, nhập liệu câu hỏi nhiều lựa chọn trong SPSS. Câu hỏi định tính nhiều trả lời là dạng câu hỏi mà đáp viên có thể trả lời nhiều đáp án. Để hình dung rõ hơn khái niệm câu hỏi nhiều trả lời và cách mã hóa, chúng ta sẽ xét ví dụ: Anh/Chị đã dùng điện thoại thương hiệu gì? 1. iPhone 2. Samsung 3. Vsmart 4. Oppo 5. Huawei 6. Khác Sẽ có nhiều đáp viên từ trước đến giờ họ đã dùng qua nhiều dòng điện thoại của các hãng khác nhau. Do vậy, một người có thể chọn nhiều đáp án đối với câu hỏi ở trên, đây là một câu hỏi nhiều trả lời. Đối với dạng câu hỏi này, chúng ta có hai cách mã hóa. VIDEO HƯỚNG DẪN: 1. Mã hóa, nhập liệu câu hỏi nhiều trả lờia. Cách 1Nếu câu hỏi có bao nhiêu đáp án, chúng ta sẽ tạo bấy nhiêu biến. Cụ thể trong ví dụ này, chúng ta sẽ tạo sáu biến từ Q1.1 đến Q1.6.
Khi nhập liệu, mỗi hàng sẽ tương ứng với một đáp viên. Giả sử có năm người tương ứng chọn như sau: - Người 1: iPhone, Samsung, Huawei – Giá trị: 1, 2, 5 - Người 2: iPhone, Samsung – Giá trị: 1, 2 - Người 3: Samsung, Vsmart, Oppo, Huawei – Giá trị: 2, 3, 4, 5 - Người 4: Cả 6 hãng điện thoại – Giá trị: 1, 2, 3, 4, 5, 6 - Người 5: iPhone – Giá trị: 1 Tiến hành nhập liệu tương ứng như hình bên dưới. Đáp viên số 1 sử dụng ba thương hiệu máy khác nhau, do vậy sẽ nhập giá trị ba thương hiệu này lần lượt vào biến Q1.1, Q1.2 và Q1.3, các biến còn lại để trống. Tương tự cho các đáp viên còn lại. Sau khi hoàn thành mã hóa và nhập liệu, chúng ta thực hiện tạo biến nhiều trả lời tổng hợp. Tại giao diện SPSS, vào Analyze > Multiple Response > Define Variable Sets… Cửa sổ Define Multiple Response Sets xuất hiện, đưa các biến đơn của câu hỏi nhiều trả lời vào mục Variables in Set. Sau khi đưa các biến qua, tích vào mục Categories, nhập giá trị vào Range và through. Range là giá trị mã hóa nhỏ nhất của câu hỏi, through là giá trị mã hóa lớn nhất của câu hỏi. Cụ thể trong với ví dụ thực hành, câu hỏi có sáu đáp án, chúng ta đã mã hóa từ 1 đến 6. Như vậy, Range sẽ nhập vào 1 và through nhập vào 6. Mục Name là tên biến, phần này bắt buộc phải khai báo, trong ví dụ thực hành, tác giả đặt tên là Q1. Mục Label là nhãn biến, phần này không bắt buộc khai báo. Giả sử, muốn chú thích biến Q1 mang hàm ý là “Thương hiệu điện thoại”, chúng ta sẽ nhập ở Label là “Thương hiệu điện thoại”. Số ký tự ở Label khá hạn chế, do vậy cần đặt nội dung ngắn gọn. Trong ví dụ thực hành này, tác giả không khai báo Label tại đây mà sẽ điền bổ sung sau khi xuất kết quả thống kê. Cuối cùng, nhấp vào nút Add để xác nhận tạo biến. Biến được tạo xong sẽ nằm ở mục Multiple Response Sets và có ký hiệu $ trước tên biến biểu thị cho biến nhiều trả lời tổng hợp. Đây là biến ảo được lưu tạm, không phải biến thực nên tại giao diện Variable View của SPSS không có sự xuất hiện biến này. b. Cách 2Tương tự cách mã hóa 1, chúng cũng tạo sáu biến từ Q1.1 đến Q1.6. Lúc này mỗi biến sẽ đóng vai trò là một câu hỏi của từng đáp án. Q1.1: Anh/Chị đã từng dùng điện thoại iPhone chưa? Đáp án: Có/Không Q1.2: Anh/Chị đã từng dùng điện thoại Samsung chưa? Đáp án: Có/Không Q1.3: Anh/Chị đã từng dùng điện thoại Vsmart chưa? Đáp án: Có/Không Q1.4: Anh/Chị đã từng dùng điện thoại Oppo chưa? Đáp án: Có/Không Q1.5: Anh/Chị đã từng dùng điện thoại Huawei chưa? Đáp án: Có/Không Q1.6: Ngoài các tên kể trên, Anh/Chị có dùng thương hiệu khác không? Đáp án: Có/Không
Khi nhập liệu, mỗi hàng sẽ tương ứng với một đáp viên. Mỗi biến sẽ tương ứng một hãng điện thoại, nếu đáp viên có dùng sẽ cho điểm 1, nếu không dùng sẽ cho điểm 0. Dùng lại ví dụ năm người như ở cách mã hóa 1: - Người 1: iPhone, Samsung, Huawei - Người 2: iPhone, Samsung - Người 3: Samsung, Vsmart, Oppo, Huawei - Người 4: Cả 6 hãng điện thoại - Người 5: iPhone Tiến hành nhập liệu tương ứng như hình bên dưới. Đáp viên số 1 sử dụng ba thương hiệu iPhone, Samsung, Huawei, do vậy sẽ nhập 1 vào các biến Q1.1, Q1.2 và Q1.5, các biến còn lại sẽ nhập giá trị 0. Tương tự cho các đáp viên còn lại. Sau khi hoàn thành mã hóa và nhập liệu, chúng ta thực hiện tạo biến nhiều trả lời tổng hợp. Tại giao diện SPSS, vào Analyze > Multiple Response > Define Variable Sets… Cửa sổ Define Multiple Response Sets xuất hiện, tương tự như cách mã hóa 1, tiến hành đưa các biến đơn của câu hỏi nhiều trả lời vào mục Variables in Set. Tiếp theo, thay vì tích vào mục inh, chúng ta tích vào Dichotomies, nhập giá trị 1 vào Counted value. Mục Name và Label tương tự như cách mã hóa 1. Cuối cùng, nhấp vào nút Add để xác nhận tạo biến. |
