Các hình thức sinh sản ở thực vật gồm có Sinh sản vô tính của thực vật trong tự nhiên gồm Sinh sản vô tính được đặc trưng bởi Sinh sản vô tính dựa trên cơ sở của quá trình Thực vật có thể sinh sản vô tính bằng các bộ phận sau, ngoại trừ Sinh sản vô tính không thể tạo thành Sinh sản bằng bào tử chỉ gặp ở nhóm thực vật Sự tạo cơ thể mới từ rễ, thân hoặc lá được gọi chính xác là Khoai tây sinh sản sinh dưỡng bằng Nhóm thực vật sinh sản chủ yếu bằng lá Chiết cành là hình thức sinh sản có đặc điểm Đặc điểm nào sau đây không phải là lợi thế của giâm cành hoặc chiết cành Giâm cành có lợi hơn so với chiết cành ở chỗ Cần phải cắt bỏ hết lá ở cành ghép là vì: Sai khác cơ bản của ghép cành so với giâm và chiết cành Chiết cành và giâm cành được ứng dụng nhiều Ý nào không đúng với ưu điểm của phương pháp nuôi cấy mô? Cơ sở sinh lí của công nghệ nuôi cấy tế bào mô thực vật là tính Sinh sản vô tính có lợi cho thực vật bởi tất cả đặc điểm sau, ngoại trừ Sinh sản sinh dưỡng nhân tạo không phải nhằm Sinh sản vô tính có vai trò gì trong đời sống thực vật?
Khái niệm và cơ sở tế bào học của sinh sản vô tính, ưu điểm, hạn chế của sinh sản vô tính, các hình thức sinh sản vô tính, ứng dụng của sinh sản vô tính. I. SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản mà một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới giống hệt mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và tế bào trứng. Cơ thể con được hình thành từ một phần cơ thể mẹ (phân đôi, nảy chồi, phân mảnh) hoặc từ tế bào trứng (trinh sản) nhờ nguyên phân. Hình 1: Phân đôi ở trùng roi (a) và phân mảnh ở giun dẹp (b) Hình 2: Nảy chồi ở thuỷ tức và Trinh sinh ở ong Cơ sở tế bào học: Sinh sản vô tính chủ yếu dựa trên cơ sở nguyên phân để tạo ra các cá thể mới giống nhau và giống cá thể gốc. Ưu điểm của sinh sản vô tính: 1. Cá thể sống độc lập, đơn lẻ vẫn có thể tạo ra con cháu, vì vậy có lợi trong từng hợp mật độ quần thể thấp. 2. Tạo ra các cá thể mới giống nhau và giống cá thể mẹ về mặt di truyền. 3. Tạo ra số lượng lớn con cháu giống nhau trong một thời gian ngắn 4. Tạo ra các cá thể thích nghi tốt với môi trưởng sông ổn định, ít biến động, nhờ vậy quần thể phát triển nhanh. Nhược điểm của sinh sản vô tính: Tạo ra các thế hệ con cháu giống nhau về mặt di truyền. Vì vậy, khi điều kiện sống thay đổi, có thể dẫn đến hàng loạt cá thể bị chết, thậm chí toàn bộ quần thể bị tiêu diệt.
II. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
III. ỨNG DỤNG CỦA SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT Nuôi mô sống: Mô động vật nuôi cấy trong môi trường có đủ chất dinh dưỡng, vô trùng, nhiệt độ thích hợp → mô tồn tại và phát triển. Ứng dụng vào hiện tượng nuôi cấy mô ghép mô, chữa bệnh: - Tự ghép (Autologous) là phương pháp lấy mô, cơ quan của cơ thể và cấy ghép lại cho chính cơ thể đó. Ví dụ: lấy da ở vùng đùi ghép lên mặt, đầu hoặc nối lại tay, chân bị đứt rời khỏi cơ thể… - Dị ghép (Allogeneic) là phương pháp lấy mô, cơ quan của cơ thể một người tương hợp với bệnh nhân cấy ghép vào cơ thể bệnh nhân. Ví dụ: lấy thận, gan… của người này ghép cho người khác bị hỏng thận, gan. - Đồng ghép (Syngeneic) – lấy tế bào từ anh/chị/em song sinh cùng trứng ghép cho nhau. Nhân bản vô tính: Chuyển nhân của một tế bào xôma (2n) vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân → kích thích tế bào trứng phát triển thành phôi, cơ thể mới → đem cấy trở lại vào dạ con. Ý nghĩa của nhân bản vô tính đối với đời sống: + Nhân bản vô tính đối với động vật có tổ chức cao nhằm tạo ra những cá thể mới có bộ gen của cá thể gốc, mang những đặc điểm sinh học giống như cá thể cho nhân. + Nhân bản vô tính để tạo ra các cơ quan mới thay thế các cơ quan bị bệnh, bị hỏng ở người. Sơ đồ tư duy sinh sản vô tính ở động vật: Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Sinh lớp 11 - Xem ngay
I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ SINH SẢN - Sinh sản là quá trình tạo ra những cá thể mới, bảo đảm sự phát triển liên tục của loài. - Có 2 hình thức sinh sản ở thực vật: Sinh sản vô tính và Sinh sản hữu tính. II. SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT 1. Sinh sản vô tính là gì? - Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có sự hợp nhất của giao tử đực và giao tử cái, con cái giống nhau và giống cây mẹ. - Cơ sở của sinh sản vô tính là quá trình nguyên phân. 2. Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật a) Sinh sản bào tử - Là hình thức sinh sản mà cơ thể mới được phát triển từ bào tử, bào tử lại hình thành trong túi bào tử từ thể bào tử. - Ví dụ: Rêu, dương xỉ. b) Sinh sản sinh dưỡng - Sinh sản sinh dưỡng là hình thức sinh sản mà cơ thể mới được hình thành từ một bộ phận (thân, lá, rễ) của cơ thể mẹ. - Các hình thức sinh sản sinh dưỡng: + Sinh sản sinh dưỡng tự nhiên (thân bò, thân rễ, thân củ, rễ củ, lá…). + Sinh sản sinh dưỡng nhân tạo (nhân giống vô tính). $ \Rightarrow$ Nhận xét cơ chế sinh sản vô tính: - Ưu: Con giữ nguyên tính di truyền của mẹ nhờ cơ chế nguyên phân. - Nhược: Con kém thích nghi khi môi trường thay đổi do không có sự tổ hợp các đặc tính di truyền của bố mẹ. 3. Phương pháp nhân giống vô tính a) Ghép chồi và ghép cành - Phương pháp nhân giống lợi dụng tính chất tốt của một đoạn thân, cành, chồi (cành ghép) của một cây này ghép lên thân hay gốc của một cây khác (gốc ghép), sao cho phần vỏ có các mô tương đồng tiếp xúc và ăn khớp với nhau. Chỗ ghép sẽ liền lại và chất dinh dưỡng của gốc ghép sẽ nuôi cành ghép. - Trong phương pháp ghép chồi, ghép cành, phải cắt bỏ hết lá của cành ghép và phải cột chặt mắt ghép và cành ghép vào gốc ghép để giảm mất nước qua con đường thoát hơi nước nhằm tập trung nước nuôi các tế bào cành ghép, nhất là các tế bào mô phân sinh để đảm bảo sự sống sót và tiếp tục sinh trưởng. b) Chiết cành và giâm cành - Giâm (cành, lá, rễ) là hình thức sinh sản sinh dưỡng tạo cây mới từ một đoạn thân, cành (mía, dâu tằm, sắn, khoai tây), một đoạn rễ (rau diếp) hay mảnh lá (thu hải đường). - Chiết cành: chọn cây khỏe, mập, gọt lớp vỏ, bọc đất mùn quanh lớp vỏ bóc hay ghim giữ phần bóc vỏ xuống lớp đất mặt, đợi khi ra rễ cắt rời cành đem trồng. c) Nuôi cấy tế bào và mô thực vật - Lấy các tế bào từ các phần khác nhau của cơ thể thực vật (củ, lá, đỉnh sinh trưởng, bao phấn, túi phôi…). - Nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng thích hợp (in vitro) để tạo cây con. - Các thao tác phải được thực hiện trong điều kiện vô trùng. - Cơ sở khoa học là tính toàn năng của tế bào. $ \Rightarrow$ Ý nghĩa: Đảm bảo được tính trạng di truyền mong muốn, đạt hiệu quả cao về số lượng và chất lượng cây giống. 4. Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật và con người. a) Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật - Giúp cho sự tồn tại và phát triển của loài. b) Vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống con người. - Duy trì được tính trạng tốt phục vụ cho con người - Nhân nhanh giống cây trồng - Tạo giống cây sạch bệnh - Phục chế giống quý đang bị thoái hóa - Hiệu quả kinh tế cao, giá thành thấp Page 2 SureLRN
|
