Tất cả chúng ta đều trải qua những cảm xúc khó kiểm soát. Nhưng giữa một xã hội luôn chối bỏ cảm xúc và sự vô định đang làm suy yếu con người thời hiện đại, chúng ta lại không biết phải mô tả cảm xúc như thế nào, càng không biết phải làm sao để kiểm soát chúng.
Nếu không được kiểm soát, sự so sánh có thể khiến bạn phải khổ sở. Nhìn thấy người khác giỏi hơn bạn ở một lĩnh vực nào đó có thể khiến bạn cảm thấy muốn bỏ cuộc. Nhưng với những cách thức phù hợp, bạn vẫn có thể tận dụng sự ghen tị của chính mình để khám phá những khả năng của bạn.
Sau đây là cách xử lý sự ghen tị của bạn, cùng tìm hiểu và biến nó thành hành động tích cực thôi nào:
1. Lắng nghe nguyên nhân mạnh mẽ nhất bên trong bạn
Hai mươi năm trước, trong lúc đợi pha cà phê, một luật sư trẻ đã lật qua cuốn tạp chí dành cho cựu sinh viên trường luật của cô. Khi cô ấy đọc về một cựu sinh viên, đã là một nhà văn toàn thời gian, cô ấy vô cùng lo lắng – nhưng đó lại là điều đã khiến Gretchen Rubin , hiện đang là tác giả có sách bán chạy nhất theo tờ New York Times, theo đuổi sự nghiệp mới với tư cách là một nhà văn.
Đúng vậy – sự thay đổi nghề nghiệp của cô ấy không xảy ra vì một cuộc nói chuyện với sếp của cô ấy hay những cuộc gặp gỡ với một huấn luyện viên cuộc sống. Nó xảy ra bởi vì cô ấy cảm thấy vô cùng ghen tị với cuộc sống của người khác. Việc so sánh có thể chỉ cho bạn biết rằng bạn đang đánh giá cao điều gì khi bạn thấy mình ghen tị với người mà đang làm điều mà bạn muốn, ngay cả khi bạn không cố ý so sánh.
Nguồn ảnh: Pinterest
Khả năng tự nhận thức có thể giúp bạn biến cảm xúc của mình thành động lực, vì vậy, khi thấy sự ghen tị xuất hiện, hãy tự hỏi bản thân rằng:
- Họ có gì khiến tôi cảm thấy kém cỏi hơn?
- Tôi nghĩ có nó sẽ lấp đầy khoảng trống nào?
- Tôi có thực sự muốn những gì họ có không?
- Nếu có, thì tôi cần cố gắng đến mức nào, và có đáng để tôi hành động nhằm đạt được nó hay không?.
Câu trả lời của bạn càng cụ thể, bạn càng có thể chuyển hướng cảm xúc của mình thành hành động và lên chiến lược một cách tốt hơn.
2. Hãy chắc chắn rằng sự ghen tị của bạn không trở nên độc hại
Sự ghen tị gây ra bởi so sánh có thể là động lực và định hướng tuyệt vời. Nó cũng có thể làm cho chúng ta trở nên tồi tệ.
Các nhà tâm lý học đã phân biệt giữa sự ghen tị lành mạnh, khi mà chúng ta ngưỡng mộ ai đó và cố gắng bắt chước họ, và sự đố kị, khi chúng ta không thích việc người khác có được thứ mình muốn. Đó là sự khác biệt giữa “Họ có một căn “penthouse”, và thật tuyệt khi họ có được nó” và “Tôi ghét việc nhà của họ có view nhìn toàn cảnh, và tôi muốn họ phải khổ sở.”
Rõ ràng: cả hai đều gây khó chịu. Sự ghen tị lành mạnh có thể thúc đẩy chúng ta làm việc chăm chỉ hơn để ngày một cải thiện hơn, trong khi sự đố kị khiến chúng ta trở nên xấu tính.
Chúng ta thường cảm thấy đố kị khi nhận thấy đó là trường hợp hiếm hoi. Nhưng trong nhiều trường hợp, việc một người có khả năng đạt được điều gì đó là bằng chứng cho thấy chúng ta cũng có thể làm được.
Để thay đổi suy nghĩ của bạn từ sự đố kị sang ghen tị lành mạnh, hãy thử những cụm từ mà chúng tôi đã tham khảo từ độc giả Aya:
- “Mình được truyền cảm hứng bởi _____. Có lẽ mình có thể học hỏi từ họ, hoặc nhờ họ làm cố vấn cho mình.”
- “Mình chưa làm những gì họ đã làm. . . .".
- “Mỗi người đều đang ở trên hành trình của riêng họ. Và mình rất biết ơn vì mình cũng đang ở trên hành trình của riêng mình.”
- “Nếu như hình mẫu lý tưởng của mình phải dừng công việc mà họ đang làm, thì mình sẽ không thể thưởng thức những tác phẩm đáng kinh ngạc của họ nữa.”
Nguồn ảnh: Pinterest
3. Hãy mở rộng phạm vi so sánh
Nếu bạn thấy một người bạn đạt được một cột mốc cá nhân của họ, bạn rất dễ cảm thấy mình đang bị bỏ lại phía sau. Nhưng nếu bạn nghĩ về 10 hoặc 20 người quen của mình, rất có thể sẽ có một nhóm cùng thuyền với bạn – và thậm chí có thể đang vui vẻ chèo thuyền cùng nhau.
Trong một thí nghiệm, các nhà nghiên cứu yêu cầu mọi người đánh giá khả năng chạy của bản thân. Họ phát hiện ra rằng những người tham gia tự so sánh mình với người chạy nhanh nhất mà họ có thể nghĩ tới và cho rằng mình không xuất sắc lắm. Sau đó, các nhà nghiên cứu nhắc những người tham gia liệt kê 10 người chạy nhanh nhất mà họ biết. Bằng cách suy ngẫm về người đứng thứ bảy hoặc thứ chín mà họ gần đạt tới, mọi người đột nhiên cảm thấy tốt hơn rất nhiều. Việc so sánh bản thân với một nhóm rộng hơn đã thu hẹp khoảng cách lớn giữa họ với những gì họ cho là “tốt”.
Các nhà tâm lý học cũng nhận thấy rằng việc mở rộng nhận thức có thể hữu ích khi bạn trải qua cảm giác mà họ gọi là “thiếu khoan dung với bản thân”: khi bạn không đạt được điều mình muốn và việc đó có thể khiến bạn rơi vào hố sâu tuyệt vọng.
Lần tới khi bạn mong muốn những gì mà người khác có nhưng bất lực, thay vì hỏi “Tại sao mình lại không có được điều đó?” thì hãy hỏi rằng “Mình đã có đủ chưa?”
Rất có thể, bạn vẫn sống bình thường mà không cần bất cứ thứ gì mà bạn khao khát, và việc không có nó cũng chẳng ảnh hưởng gì đến giá trị con người của bạn.
- So sánh giá trị cốt lõi
Vài năm trước, Liz biết được rằng một người bạn đã được thăng chức và sắp lãnh đạo một nhóm gồm 200 người. Liz vô cùng ghen tị. "Có phải sự ghen tị của tôi có nghĩa là tôi nên thay đổi tất cả các kế hoạch của mình?" cô ấy băn khoăn. “Liệu tôi đã sai về việc tôi là ai và tôi muốn gì chăng?”
Nhưng sáng hôm sau, Liz thức dậy với sự chắc chắn rằng cô không muốn đổi chỗ với người bạn đấy. Cô ấy không thực sự khao khát trở thành một nhà quản lý; cô ấy chỉ muốn danh tiếng và sự công nhận của xã hội khi đạt được thành tựu to lớn, thú vị trong đời.
Suy nghĩ về “cuộc sống hằng ngày” giúp Liz nhận ra rằng cô không cần phải thay đổi toàn bộ sự nghiệp của mình mà thay vào đó nên tiếp tục con đường hiện tại và tìm kiếm nhiều cơ hội để trở nên nổi bật hơn.
Dưới đây là danh sách các câu hỏi có thể giúp bạn so sánh một cách lành mạnh hơn:
- Cuộc sống hằng ngày trông sẽ như thế nào?
- Cụ thể, tôi muốn những điều gì trong cuộc sống đó?
- Cụ thể, tôi không muốn những điều gì trong cuộc sống đó?
- Người này đã trải qua những gì?
- Sự so sánh này có dựa trên những hình mẫu lý tưởng/ phiên bản tốt hơn của tôi hay dựa trên những kỳ vọng của người khác/xã hội áp đặt lên tôi?
- Tôi có sẵn sàng từ bỏ những điều tốt đẹp trong cuộc sống hiện tại để có được điều đó hay không?
Nguồn ảnh: Pinterest
5. So sánh bạn hiện tại với bạn trong quá khứ
Không phải lúc nào bạn cũng đạt được chính xác điều bạn muốn, nhưng có thể bạn cũng không còn là con người bạn đã từng. Dừng lại và đánh giá thành tích của bạn - kết quả là những kĩ năng bạn đã phát triển cho tới thời điểm hiện tại - có thể giúp bạn cảm thấy tự hào về sự tiến bộ của mình và tránh khỏi sự đố kị.
Mặc dù Eliza luôn thích ngắm nhìn những ngọn núi, nhưng cô ấy tránh phải chạy bộ hoặc đi bộ đường dài, vì căn bệnh hen suyễn khiến cô ấy gặp bất lợi so với các bạn đồng trang lứa. Cuối cùng, ở cuối độ tuổi hai mươi, cô ấy quyết định sẽ theo đuổi nó, thậm chí có thể phát triển chậm hơn những người khác.
“Tôi sẽ không bao giờ có thể đi bộ nhanh như những người khác,” cô nói với chúng tôi. “Tôi sẽ luôn chậm hơn vì dung tích phổi thấp. Người duy nhất mà tôi có thể và nên so sánh với chính mình, là tôi.” Sự kiên trì và thái độ mới của Eliza đã được đền đáp: Ngay trước sinh nhật lần thứ 30, cô ấy đã hoàn thành chuyến đi bộ đường dài 5 ngày.
Một cách đơn giản để thực hành việc tự so sánh với chính mình như một thói quen, là dành ra vài phút vào cuối mỗi tháng để suy nghĩ về bản thân dựa trên những gợi ý sau đây:
- Tôi đã học được những gì trong vài tuần vừa qua?
- Khó khăn ở đây là gì, và tôi có thể tiếp cận nó theo những cách khác nhau nào mà tôi biết?
- Tôi đã tiến bộ như thế nào, đã đạt được gì?
Vâng, việc tự so sánh bản thân với người khác là điều khó tránh khỏi, nhưng bằng cách áp dụng một số lời khuyên này, bạn có thể học cách tận dụng điều đó để có lợi cho mình. Hãy nhớ rằng điều bạn nhìn thấy chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, đặc biệt là cuộc sống trên mạng xã hội – một người có cuộc sống hoàn hảo trên Instagram, có thể đang phải đối mặt với những khó khăn mà bạn hoàn toàn không hay biết. Một nguyên tắc nhỏ cuối cùng đó là cân bằng giữa so sánh với những người đạt nhiều thứ hơn bạn và so sánh với những người có vẻ kém hơn bạn.