Hơn nữa, căng thẳng địa chính trị gia tăng giữa Nga và Ukraine và ở Trung Đông đang làm dấy lên lo ngại về nguồn cung. Điều này đang góp phần làm tăng lạm phát và lo ngại về sự phục hồi kinh tế. Dầu mỏ chiếm khoảng 3% GDP và là một trong những mặt hàng quan trọng nhất trên thế giới - các sản phẩm dầu mỏ có thể được tìm thấy trong mọi thứ từ thiết bị bảo hộ cá nhân, nhựa, hóa chất và phân bón cho đến aspirin, quần áo, nhiên liệu cho giao thông vận tải và thậm chí cả các tấm pin mặt trời.
Sự dịch chuyển toàn cầu hướng tới sự bền vững cuối cùng có thể thay đổi độ co giãn theo giá thấp của nhu cầu đối với dầu. Nhưng trong khi quá trình chuyển đổi năng lượng tiếp tục diễn ra, điều quan trọng là phải hiểu các yếu tố cung và cầu ảnh hưởng như thế nào đến giá dầu và do đó là nền kinh tế rộng lớn hơn.
Chuyên gia Maciej Kolaczkowski của Diễn đàn Kinh tế thế giới đưa ra các yếu tố chính quyết định giá dầu, tác động của chúng đối với nền kinh tế toàn cầu và tác động đến quá trình chuyển đổi năng lượng. Giá dầu hiện ở mức gần 100 USD/thùng. Điều gì đã gây ra sự tăng giá này và tại sao giá dầu lại biến động như vậy? Thay đổi và biến động dường như là những biến động duy nhất trên thị trường dầu mỏ. Tuy nhiên, có thể an toàn khi nói rằng có ba lý do cơ bản chính:
Tăng trưởng kinh tế bùng nổ thúc đẩy nhu cầu dầu
Hai năm trước khi Covid-19 bắt đầu, hoạt động kinh tế và nhu cầu dầu mỏ đã có sự sụt giảm nghiêm trọng. Các nhà sản xuất đang điều chỉnh mức sản xuất, nhưng người ta chỉ có thể làm được rất nhiều điều mà không phải phá hủy các hồ chứa hoặc vốn. Khả năng lưu trữ cũng hạn chế. Hơn nữa, không chắc chắn về mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng kinh tế và nó sẽ kéo dài bao lâu. Những yếu tố tổng hợp này đã đẩy giá dầu xuống mức rất thấp chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Thậm chí đã có một thời gian ngắn giá dầu giảm xuống âm 40 USD. Giai đoạn khó khăn này kéo dài vài tháng. Tiếp theo là sự phục hồi kinh tế, thúc đẩy nhu cầu đối với dầu và các sản phẩm từ dầu. Người ta ước tính rằng nhu cầu dầu tại thời điểm này đã quay trở lại hoặc đã vượt qua mức trước đại dịch.
Nguồn cung dầu hạn chế do chu kỳ đầu tư dài và phân bổ vốn thận trọng
Nguồn cung vẫn chưa thể đáp ứng đầy đủ trước nhu cầu gia tăng. OPEC đã chậm mở rộng quy mô sản xuất dầu, nhưng cũng có khả năng dự phòng hạn chế và có lẽ đang thận trọng để không cung cấp quá mức trên thị trường một lần nữa. Ngoài công suất dự phòng, sản xuất dầu có chu kỳ đầu tư rất dài. Có thể mất đến một thập kỷ để đạt được sản xuất đầu tiên kể từ thời điểm các nguồn lực được xác nhận. Một số nguồn khác thường có thể cung cấp sản xuất nhanh hơn nhiều, nhưng những nguồn này bị hạn chế về quy mô.
Hơn nữa, tất cả các nhà sản xuất đều thận trọng trong việc phân bổ vốn. Đầu tiên, họ đã học được bài học từ một thị trường cung vượt cầu khi giá dầu giảm xuống âm 40 USD. Thứ hai, có lẽ quan trọng hơn, có sức ép mạnh mẽ đối với ngành công nghiệp không thể phát triển các lĩnh vực mới, giữ hoặc giảm đầu tư để duy trì và tăng trưởng sản xuất và chuyển hướng vốn sang đầu tư xanh.
Căng thẳng địa chính trị
Căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Ukraine và bất ổn gia tăng ở Trung Đông làm tăng thêm lo lắng cho thị trường dầu mỏ.
Vậy giá dầu tăng ảnh hưởng như thế nào đến lạm phát và điều đó có ý nghĩa gì đối với nền kinh tế toàn cầu? Dầu mỏ là 3% GDP toàn cầu. Vì vậy, nếu 3% GDP toàn cầu đắt gấp đôi vào ngày mai, rõ ràng, điều này sẽ có một số tác động đến lạm phát. Nhưng có lẽ lạm phát thực sự được thúc đẩy bởi các chính sách tiền tệ nới lỏng. Trong bối cảnh đó, giá dầu sẽ không phải là yếu tố lớn nhất khi nói đến lạm phát nhưng nó vẫn là yếu tố quan trọng. Bởi vì dầu về cơ bản có trong mọi thứ, vì vậy nó không phải là tác động về mặt thể tích, mà tác động đến giá của hầu hết mọi thứ.
Giá dầu tăng sẽ không chỉ được nhìn thấy ở trạm xăng, mà sẽ được cảm nhận ở hầu như tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sử dụng. Bởi vì dầu mỏ là nguyên liệu, nguồn năng lượng và được sử dụng trong việc vận chuyển nhiều thứ. Giá dầu cao là một thách thức đối với các nước nhập khẩu đồng thời có lợi cho các nước xuất khẩu. Nó thực sự là một trò chơi có tổng bằng không. Với sự thay đổi giá cả, có sự thay đổi trong lợi nhuận giữa các nước sản xuất dầu và tiêu thụ dầu.
Lo ngại về một cuộc suy thoái của nền kinh tế Mỹ đã kích hoạt đà bán tháo trên thị trường dầu. Nhưng tình trạng mất cân bằng cung - cầu vẫn giữ giá ở mức cao.
Theo dữ liệu của Trading Economics, ngày 20/6 (theo giờ Việt Nam), giá dầu WTI đã giảm từ 123,5 USD/thùng hôm 14/6 - mức cao nhất trong 7 ngày qua - xuống còn 109 USD/thùng. Đà giảm bắt đầu từ ngày 17/6, khi giá rơi thẳng đứng, trượt khỏi ngưỡng 119 USD/thùng về 108,72 USD/thùng.
Giá dầu Brent tiêu chuẩn quốc tế cũng giảm từ hơn 125 USD/thùng ngày 14/6 xuống còn 113 USD/thùng. Cuối tuần trước, giá của loại hàng hóa này giảm gần 10 USD/thùng trong chưa đầy 24 giờ.
Nói với Zing, chuyên gia quốc tế cho rằng lo ngại về một cuộc suy thoái của nền kinh tế Mỹ đã tác động tiêu cực lên thị trường dầu. Bởi các hoạt động kinh tế đi xuống có thể đè nặng lên nhu cầu dầu.
| |
Lo ngại suy thoái
"Giá dầu thô thế giới giảm mạnh khi lo ngại về một cuộc suy thoái của Mỹ gia tăng. Các nhà đầu tư cho rằng giá dầu sẽ đi xuống khi nền kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại đáng kể trong những tháng tới", ông Jeffrey Halley - nhà phân tích thị trường cấp cao có trụ sở ở Singapore - trả lời Zing.
Ông đề cập tới số liệu mới nhất về sản lượng tại các nhà máy của Mỹ. Sản lượng sản xuất đã giảm 0,1% trong tháng 5 sau khi tăng 0,8% vào tháng 4, mức giảm đầu tiên kể từ tháng 1 và thấp hơn nhiều so với dự báo trước đó của giới quan sát.
"Giá dầu thô thế giới giảm mạnh khi lo ngại về một cuộc suy thoái của Mỹ gia tăng. Các nhà đầu tư cho rằng giá dầu sẽ đi xuống khi nền kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại đáng kể trong những tháng tới
Nhà phân tích thị trường cấp cao Jeffrey Halley
Giới quan sát cho rằng đó là dấu hiệu mới nhất cho thấy các hoạt động kinh tế đã chịu tác động tiêu cực từ việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) mạnh tay nâng lãi suất.
Cơ quan này nâng lãi suất 0,75 điểm phần trăm vào hôm 15/6 - mức tăng lớn nhất kể từ năm 1994 - và ra tín hiệu tiếp tục thắt chặt chính sách hơn nữa. Ngân hàng trung ương Mỹ muốn kìm hãm lạm phát, vốn đã tăng lên mức cao nhất trong vòng 41 năm.
"Sản lượng sản xuất sụt giảm cho thấy nền kinh tế đang chậm lại", ông Andrew Hunter - nhà kinh tế cấp cao tại Capital Economics - bình luận.
Lĩnh vực sản xuất chiếm 12% nền kinh tế Mỹ. Nhưng cuộc chiến ở Ukraine và chính sách Zero-Covid (đưa ca nhiễm mới về 0) của Trung Quốc đã làm gián đoạn hoạt động sản xuất ở Mỹ.
Nhà kinh tế trưởng Rubeela Farooqi tại High Frequency Economics cho rằng hoạt động sản xuất tại Mỹ có thể còn đối mặt với nhiều khó khăn hơn nữa.
Theo AAA, tính đến ngày 20/6, giá xăng trung bình tại Mỹ đã giảm còn 4,981 USD/gallon.
Tuy nhiên, chuyên gia Halley cho rằng đà giảm trên thị trường dầu vẫn khó kéo dài. Bởi tình trạng mất cân bằng cung - cầu trên thị trường vẫn giữ giá ở mức cao.
Nhu cầu vẫn cao
Mới đây, Hải quan Trung Quốc đã báo cáo lượng dầu nhập khẩu kỷ lục trong tháng 5. "Điều này cho thấy nhu cầu dầu vẫn còn mạnh mẽ trên toàn cầu. Tình trạng cung không theo kịp cầu đối với những sản phẩm tinh chế như dầu diesel và xăng vẫn nghiêm trọng hơn bao giờ hết", ông Halley nhận định.
Nhập khẩu dầu của Trung Quốc từ Nga đã tăng 55% so với cùng kỳ năm ngoái lên mức kỷ lục trong tháng 5. Lượng dầu mà Trung Quốc nhập khẩu từ Saudi Arabia tăng 9% lên 7,82 triệu tấn, tương đương 1,84 triệu thùng/ngày. Còn Iran bán cho Trung Quốc 260.000 tấn dầu thô vào tháng trước.
Nhập khẩu dầu tại Trung Quốc vẫn cao ngay cả khi nước này áp đặt các biện pháp chống dịch gắt gao. Kể từ tháng 3, đất nước 1,4 tỷ dân đã phong tỏa nhiều thành phố lớn, bao gồm Thượng Hải, vì số ca nhiễm mới tăng cao.
Các lệnh phong tỏa tại Trung Quốc đã làm gián đoạn hoạt động di chuyển, sản xuất và vận tải, từ đó đè nặng lên nhu cầu dầu toàn cầu. Ngay cả khi đã nới lỏng lệnh phong tỏa ở Thượng Hải và một số trung tâm kinh tế khác, Trung Quốc vẫn sẵn sàng tái áp dụng những biện pháp chống dịch bất cứ lúc nào.
Dù vậy, ngay cả khi các lệnh phong tỏa và biện pháp kiểm soát dịch gắt gao đè nặng lên nhu cầu ở Trung Quốc, dầu thô thế giới vẫn được giao dịch trên ngưỡng 120 USD/thùng trong một thời gian dài.
Các biện pháp chống dịch đang tạo sức ép lớn lên nhu cầu dầu ở đất nước 1,4 tỷ dân. Tuy nhiên, nhập khẩu dầu của nước này vẫn đạt mức kỷ lục trong tháng 5. Ảnh: Reuters. |
Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc ước tính mức tiêu thụ của nước này có thể tăng 12% trong quý III/2022. Trong khi đó, Ngân hàng Trung Quốc Quốc tế dự báo nhu cầu dầu sẽ phục hồi nhẹ vào quý III, nhưng tăng mạnh trong quý IV.
Trong khi đó, Mỹ đang bước vào mùa lái xe cao điểm. Đối với người tiêu dùng, nhu cầu sẽ đặc biệt tăng cao bởi tiêu thụ sản phẩm tinh chế đi lên vì nhu cầu di chuyển gia tăng.
Theo ông Halley, trong thời gian tới, mức hỗ trợ của dầu thô Brent tiêu chuẩn toàn cầu sẽ khoảng 112 USD/thùng, còn vùng kháng cự là 114,25-116 USD/thùng.
Đối với dầu WTI - được sản xuất tại Mỹ, ngưỡng hỗ trợ và kháng cự sẽ lần lượt là 108,25 USD/thùng và 112,5 USD/thùng.
"Trong 2 loại dầu, dầu WTI dễ tổn thương hơn. Nếu Mỹ cắt giảm thuế nhiên liệu liên bang, khoảng cách cung - cầu có thể được thu hẹp", ông Halley nhận định. Tuy nhiên, ông cho rằng với tình hình hiện tại trên thị trường dầu vật chất, giá sẽ khó giảm xuống dưới 100 USD/thùng.