Ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) chọn Việt Nam là quốc gia đầu tiên trên thế giới để giới thiệu Báo cáo 1,5 độ C ngay sau cuộc họp về biến đổi khí hậu tại Hàn Quốc.
Chủ tịch IPCC Ông Hoesung Lee giới thiệu Báo cáo 1,5 độ C
IPCC là cơ quan toàn cầu đánh giá về khoa học liên quan đến biến đổi khí hậu, do Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) và Chương trình môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) thành lập.
Tại COP21, IPCC được giao nhiệm vụ xây dựng báo cáo 1,5 độ C để các quốc gia xem xét tại Hội nghị lần thứ 24 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP24) được tổ chức tại Ba Lan vào tháng 12 năm nay. Báo cáo vừa được đại diện các quốc gia thảo luận tại Hàn Quốc, từ ngày 02 đến ngày 05/10/2018.
Theo báo cáo của IPCC, với tốc độ nóng lên như hiện tại, nhiệt độ của thế giới có thể đạt 1,5 độ C trong khoảng thời gian từ năm 2030-2052 sau khi tăng 1 độ C so với mức tiền công nghiệp kể từ giữa những năm 1800.
Giữ mục tiêu 1,5 độ C sẽ hạn chế mực nước biển toàn cầu tăng 0,1 mét (khoảng 3,9 inch) thấp hơn mục tiêu 2 độ C vào năm 2100. Điều đó có thể làm giảm lũ lụt và giúp người sống trên bờ biển, hải đảo và vùng đồng bằng sống thích nghi với biến đổi khí hậu.
Theo cảnh báo của Liên Hợp Quốc (UNDP), xã hội sẽ phải thực hiện những thay đổi lớn để tiêu thụ năng lượng, di chuyển và xây dựng để đáp ứng mục tiêu làm giảm sự nóng lên toàn cầu, nếu không sẽ gây ra sóng nhiệt, bão do lũ gây ra và nguy cơ hạn hán ở một số vùng cũng như gây thiệt hại cho các loài.
Báo cáo của IPCC nêu bật một số tác động của biến đổi khí hậu có thể tránh được bằng cách hạn chế sự nóng lên toàn cầu 1,5 độ C so với 2 độ C, hoặc nhiều hơn. Ví dụ, đến năm 2100, mực nước biển dâng toàn cầu sẽ thấp hơn 10 cm với sự nóng lên toàn cầu là 1,5 độ C so với 2 độ C. Khả năng xảy ra băng tan ở Bắc Băng Dương trong mùa hè sẽ chỉ có một lần trong mỗi thế kỷ với sự nóng lên toàn cầu là 1,5 độ C, so với ít nhất một lần mỗi thập kỷ với mức tăng là 2 độ C. Rạn san hô sẽ giảm 70 - 90% khi nhiệt độ toàn cầu tăng 1,5 độ C, trong khi hầu như tất cả (> 99%) sẽ bị mất đi khi nhiệt độ tăng 2 độ C.
IPCC chọn Việt Nam là quốc gia đầu tiên trên thế giới để giới thiệu Báo cáo 1,5 độ C ngay sau cuộc họp tại Hàn Quốc. Hôm nay, ngày 10/10, Bộ Tài nguyên và Môi trường (MONRE) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) và Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) tổ chức Hội nghị đối thoại cấp cao về biến đổi khí hậu và Báo cáo 1,5 độ C.
Chủ tịch IPCC Hoesung Lee cho rằng, việc trái đất tăng 1,5 độ C sẽ vẫn là nguy hiểm đối với các nước đang phát triển, chịu nhiều tác động của biến đổi khí hậu và dễ bị tổn thương như Việt Nam.
‘Việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu lên 1,5 độ C sẽ đòi hỏi những thay đổi nhanh chóng, sâu rộng và chưa từng có trong tất cả các khía cạnh của xã hội’, Chủ tịch IPCC Lee cho biết. ‘Với lợi ích rõ ràng đối với người dân và hệ sinh thái tự nhiên, việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu đến 1,5 độ C so với 2 độ C có thể đi đôi với việc đảm bảo một xã hội bền vững và công bằng hơn’.
Thêm nữa, theo ông, Việt Nam nên chuyển đổi mạnh mẽ sang nền kinh tế ít phát thải carbon, trong đó có việc phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo. Trong khi đó, nguồn lực cho phát triển kinh tế ít phát thải carbon và thích ứng với biến đổi khí hậu sẽ chủ yếu đến từ khu vực doanh nghiệp. Đề nghị Việt Nam có chính sách thúc đẩy sự tham gia của khối doanh nghiệp vào ứng phó với biến đổi khí hậu.
Theo báo cáo, việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu đến 1,5 độ C so với 2 độ C sẽ giảm tác động đến hệ sinh thái, sức khỏe con người để dễ dàng đạt được mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.
Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, 'là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu, Việt Nam luôn chủ động và tích cực thực hiện các cam kết quốc tế và nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu. Cùng với việc phê duyệt Thoả thuận Paris, Việt Nam đã ban hành Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, trọng tâm tập trung vào việc thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC)'.
Các nhà khoa học cho biết kinh phí cần phải tăng 'gấp nhiều lần' để đạt được các mục tiêu về khí hậu và bảo vệ các cộng đồng bị ảnh hưởng nhiều bởi sự nóng lên toàn cầu
Một tòa nhà bị ngập trong nước bùn của sông Mekong ở Lào (Ảnh tín dụng: Basile Morin)
Các cộng đồng dễ bị tổn thương do sự nóng lên toàn cầu đang được hỗ trợ 'không đủ' để giúp thích ứng với các tác động khí hậu khắc nghiệt, báo cáo mới nhất từ Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) cho biết. Báo cáo của các nhà khoa học cho biết: “Dòng tài chính toàn cầu hiện tại dành cho thích ứng là không đủ và hạn chế việc thực hiện các phương án thích ứng, đặc biệt là ở các nước đang phát triển”. Các chính phủ giàu có đã không cung cấp 100 tỷ đô la tài chính khí hậu mỗi năm mà họ đã hứa cho các nước đang phát triển vào năm 2020, trong đó Hoa Kỳ chịu trách nhiệm cho phần lớn sự thiếu hụt. Tại COP26 vào năm 2021, tất cả các quốc gia đã đồng ý rằng các quốc gia phát triển sẽ tăng gấp đôi tài chính cho thích ứng của họ vào năm 2025 ở mức của năm 2019 và một nhóm các “nhà tiên phong” tự xưng đã được thành lập để cố gắng thực hiện điều này.
Thích ứng trở nên khó khăn hơn
Các nhà khoa học của IPCC đã cảnh báo thời gian cho hành động thích ứng đang cạn kiệt nhanh chóng vì các biện pháp sẽ ngày càng trở nên “bị hạn chế và kém hiệu quả hơn” khi nhiệt độ tăng lên. Khi các quốc gia không còn khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, họ sẽ phải gánh chịu những mất mát và thiệt hại nặng nề do hậu quả của các hiểm họa liên quan đến khí hậu ngày càng leo thang như sóng nhiệt, hạn hán và bão. Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) ước tính sẽ cần 340 tỷ đô la mỗi năm để thích ứng, nhưng hiện chỉ có khoảng 7% dòng tài chính khí hậu được chi tiêu theo hướng đó.
“Một sự bất công lớn”
Aditi Mukherjee, một trong những tác giả của báo cáo, nói với Climate Home rằng việc thiếu kinh phí buộc các nước có thu nhập thấp phải gánh thêm nợ nần. Theo đánh giá mới nhất của OECD, 71% tài chính khí hậu công được cung cấp thông qua các khoản vay vào năm 2020, với các khoản tài trợ có vai trò nhỏ hơn nhiều. Mukherjee nói: “Đó là một sự bất công lớn”. “Các quốc gia kém phát triển nhất và các cộng đồng ven biển không gây ra vấn đề hiện đang phải vay tiền để giải quyết vấn đề”. Báo cáo của IPCC tóm tắt tình trạng hiểu biết về khoa học biến đổi khí hậu, các tác động và rủi ro của nó cũng như tiến độ giảm thiểu và thích ứng đạt được. Văn bản đã được tất cả các chính phủ thành viên thông qua sau một phiên họp kéo dài một tuần ở Thụy Sĩ.
Các hành động khí hậu không đầy đủ
Các nhà khoa học cho biết tốc độ và quy mô của những gì đã được thực hiện cho đến nay và các kế hoạch hiện tại là không đủ để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Trong khi nhấn mạnh việc thiếu tiền để thích ứng, báo cáo cũng cho biết tài chính khí hậu cũng cần tăng 'gấp nhiều lần' cho các biện pháp cắt giảm khí thải nhằm đạt được các mục tiêu về khí hậu. Mặc dù đã hấp thụ phần lớn số tiền, tài trợ cho các biện pháp cắt giảm khí thải vẫn chưa đạt đến mức cần thiết để hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5°C trên tất cả các lĩnh vực và khu vực. Mukherjee nói: “Thích ứng và giảm thiểu có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Trừ khi chúng ta giảm lượng khí thải ngay bây giờ, chúng ta đang bị mắc kẹt trong một chu kỳ tác động không thể đảo ngược. Chúng ta không thể nghĩ rằng chúng ta có thể tiếp tục phát thải, làm cho hành tinh ấm hơn và những người bị ảnh hưởng sẽ tiếp tục thích nghi. Điều đó sẽ không xảy ra. Sự thích ứng sẽ luôn có một số giới hạn”.
Đã đạt đến giới hạn thích ứng
Báo cáo cho biết một số hệ sinh thái nhiệt đới, ven biển, cực và núi đã đạt đến giới hạn thích nghi khó khăn. Điều đó có nghĩa là bất kỳ hành động nào trở nên không khả thi để tránh rủi ro. Một ví dụ là khi một hòn đảo nhỏ trở nên không thể ở được do mực nước biển dâng cao và thiếu nước ngọt. IPCC cũng đã tìm thấy “bằng chứng gia tăng” về việc thích ứng sai, xảy ra khi các biện pháp phản tác dụng và gia tăng các lỗ hổng.
Vụ KHCN và HTQT
Nguồn: //www.climatechangenews.com/2023/03/20/ipcc-highlights-rich-nations-failure-to-help-developing-world-adapt-to-climate-change/