Vật lý trị liệu (physical therapy), là ngành y học tổng hợp, bằng cách sử dụng các hiệu ứng vật lý tác động vào cơ thể con người như nhiệt trị liệu, điện trị liệu (gồm cả điện xung và từ trường), khí trị liệu, quang trị liệu, thủy lực trị liệu, cơ học trị liệu, ... để phòng bệnh, chữa bệnh và phục hồi chức năng. Vật lý trị liệu được sử dụng để cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân thông qua khám, chẩn đoán, tiên lượng, can thiệp thể chất và giáo dục bệnh nhân. Nó được thực hiện bởi các nhà vật lý trị liệu (ở nhiều quốc gia, họ có thể không là bác sỹ như VN quen gọi).
Vật lý trị liệu là các kỹ thuật, còn phục hồi chức năng là mục đích. Vì vậy vật lý trị liệu được sử dụng cho các phòng bệnh, chữa bệnh, phục hồi chức năng.
Ngoài thực hành lâm sàng, các hoạt động khác bao gồm trong ngành vật lý trị liệu bao gồm nghiên cứu, giáo dục, tư vấn và quản trị. Các dịch vụ vật lý trị liệu có thể được cung cấp như điều trị chăm sóc chính hoặc phụ, hoặc kết hợp với các dịch vụ y tế khác.
Đây là khoa học có lịch sử lâu đời nhưng mới được phát triển mạnh gần đây
Tổng quan[sửa | sửa mã nguồn]
Vật lý trị liệu cố gắng phân loại, định khu các thương tổn, phân tích mối liên quan từ vị trí thương tổn đến các cơ quan khác, cân nhắc lựa chọn cách trị liệu tối ưu, từ đó đưa ra phác đồ điều trị cho từng giai đoạn tiến triển của bệnh tật. Vật lý trị liệu sử dụng bệnh sử, kết hợp các kết quả cận lâm sàng như kết quả xét nghiệm máu, mức loãng xương, mức đau (pain assessment), trương lực cơ, zoom, X-quang, CT hoặc MRI ..v..v.... Nghiệm pháp điện sinh lý (ví dụ, đo điện cơ và kiểm tra tốc độ dẫn truyền thần kinh) cũng có thể được sử dụng. Các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ cụ thể, trị liệu bằng máy tạo nhiệt (nóng hoặc lạnh), điện xung, sóng âm, bức xạ, từ trường chuẩn, từ trường siêu dẫn. Vật lý trị liệu phải kết hợp với dinh dưỡng trị liệu và sinh hoạt trị liệu để có kết quả tối ưu. Sau quá trình điều trị cấp tính, chuyên gia vật lý trị liệu sẽ thiết kế một chương trình tập luyện và chăm sóc sức khỏe ở nhà.
Vật lý trị liệu là một nghề nghiệp chuyên nghiệp (không nhất thiết là bác sỹ) có nhiều chuyên ngành bao gồm vận động, thể thao, thần kinh học,, chăm sóc vết thương, EMG, hệ tuần hoàn, lão khoa, chỉnh hình, sức khỏe phụ nữ và nhi khoa. Phục hồi chức năng thần kinh đặc biệt là một lĩnh vực đang nổi lên nhanh chóng. Vật lý trị liệu viên hành nghề ở nhiều cơ sở, như phòng khám vật lý trị liệu tư nhân, phòng khám ngoại trú hoặc văn phòng, phòng khám sức khỏe, bệnh viện phục hồi chức năng, cơ sở điều dưỡng chuyên nghiệp, cơ sở chăm sóc mở rộng, nhà riêng, trung tâm giáo dục và nghiên cứu, trường học, nhà tế bần và nơi làm việc hoặc môi trường nghề nghiệp khác, trung tâm thể dục và cơ sở huấn luyện thể thao.
Bác sĩ phục hồi chức năng tại nhà là gì? Bác sĩ châm cứu vật lý trị liệu thường làm những công việc gì? Học ở đâu để trở thành bác sĩ vật lý trị liệu? Cùng tìm hiểu về ngành nghề này qua bài viết dưới đây.
Vật lý trị liệu là một trong những chuyên ngành quan trọng trong phòng và điều trị các bệnh có liên quan đến chức năng các bộ phận của cơ thể.Vật lý trị liệu có vai trò quan trọng đối với các bệnh thường gặp phổ biến như tai biến mạch máu não, bại não, gãy xương, chấn thương, các bệnh chuyên khoa cơ xương khớp…nhờ có vật lý trị liệu mà tình trạng bệnh nhân tiến triển tốt lên.
Bác sĩ trị liệu phục hồi chức năng là người thực hiện các công tác kiểm tra trong quá trình vận dụng các kỹ năng thuật vật lý trị liệu và phục hồi chức năng cho người bệnh, đảm bảo quy trình được diễn ra theo đúng quy định của bệnh viện, đồng thời là người hướng dẫn, động viên bệnh nhân trị liệu đúng theo kỹ thuật. Bác sĩ vật lý trị liệu có thể trực tiếp điều trị các bệnh sau:
- Với Người bị tai biến mạch máu não có thể bị liệt nửa người, bất động, không đi lại được sau thời gian vàng điều trị bằng thuốc. Đến thời điểm này, cần sử dụng các phương pháp điều trị bằng đông y như châm cứu, bấm huyệt, dùng thuốc bôi… cũng có thể làm cho tình trạng bệnh của người bệnh được cải thiện hơn.
- Đối với bệnh nhân bị chấn thương ảnh hưởng chức năng các cơ quan, bộ phận trên cơ thể thi vật lý trị liệu có thể giúp các cơ quan này hồi phục nhanh chóng.
- Đối với bệnh nhân bị bệnh về xương khớp, vật lý trị liệu có thể giúp cải thiện kết quả trong quá trình điều trị và giảm khả năng tái phát bệnh.
- Cũng giống như tai biến mạch máu não, trẻ bại não dù tốt hay xấu đều cần có sự kết hợp giữa vật lý trị liệu và phục hồi chức năng.
Chính vì vậy, học vật lý trị liệu là một ngành nghề rất được sinh viên y khoa và các bác sĩ quan tâm bởi ngoài việc hỗ trợ khả năng điều trị bệnh nó còn giúp phòng bệnh hiệu quả.
2 Nhiệm vụ và quyền hạn của bác sĩ vật lý trị liệu
Trong quá trình làm việc, bác sĩ vật lý trị liệu có những quyền hạn và nhiệm vụ gì? Đây là thắc mắc của rất nhiều người khi hướng đến công việc này. Cụ thể, nhiệm vụ và quyền hạn của bác sĩ vật lý trị liệu được quy định tại Mục 55.Phần II Quy chế bệnh viện ban hành kèm theo QĐ 1895/1997/QĐ-BYT, cụ thể như sau:
Nhiệm vụ của bác sĩ vật lý trị liệu
- Thực hiện nghiêm túc nội quy, quy chế bệnh viện, đặc biệt lưu ý: chẩn đoán bệnh, hồ sơ bệnh án, quy chế dùng thuốc, hệ thống tiếp nhận, chuyển viện, chuyển viện, xuất viện, hệ thống quản lý khoa phòng, phòng mổ, hệ thống sử dụng thuốc.
- Đối với người bệnh mới nhập viện hoặc chuyển từ khoa khác cần được kiểm tra kịp thời và có hướng dẫn y tế về thuốc men, điều dưỡng, chế độ ăn uống. Hồ sơ y tế và xét nghiệm bắt buộc phải được hoàn thành trong vòng 24 giờ. Hồ sơ bệnh án ban đầu phải được lập ngay sau khi vào viện.
- Khi bác sĩ trưởng khoa khám cho người bệnh, bác sĩ điều trị có trách nhiệm báo cáo đầy đủ diễn biến của người bệnh trong quá trình điều trị và xin ý kiến của bác sĩ trưởng khoa.
- Mỗi buổi sáng phải khám bệnh và hướng dẫn chế độ dùng thuốc, điều dưỡng, ăn uống. Buổi chiều tái khám và bổ sung y lệnh nếu cần. Người bệnh nặng phải được theo dõi chặt chẽ và xử lý kịp thời nếu phát hiện có dấu hiệu bất thường.
- Thực hiện chế độ hội chẩn theo đúng quy định đối với những trường hợp: Người bệnh nặng, nguy kịch; Người bệnh đã được chẩn đoán và điều trị những bệnh thuyên chuyển chậm hoặc không có kết quả.
- Hoàn thành các thủ thuật, phẫu thuật do trưởng khoa phân công. Trước khi thực hiện cần tiến hành thăm khám lại và chỉ định chuẩn bị chu đáo để đảm bảo các điều kiện an toàn nhất cho bệnh nhân.
- Hàng ngày phải kiểm tra: Các chỉ định là dùng thuốc, điều dưỡng, chế độ ăn uống, nghỉ ngơi,… của bệnh nhân; Các chỉ định không còn liên quan đến bệnh lý phải được đình chỉ ngay; Kiểm tra vệ sinh cá nhân của bệnh nhân và yêu cầu bệnh nhân chăm sóc bản thân và giữ gìn sức khỏe.
- Sau khi tan ca hàng ngày phải ghi vào sổ bàn giao: Người bệnh nặng, các yêu cầu theo dõi, y lệnh còn lại của từng người bệnh trong ngày cho bác sỹ thường trực.
- Tham gia thường trực theo lịch do Trưởng Khoa quy định.
- Tham gia công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu ở tuyến y tế cơ sở theo sự phân công của giám đốc và trưởng khoa.
- Tham gia hội chẩn, giám định tử vong khi cần thiết. Đối với người bệnh chuyển viện, ra viện thì tổng hợp hồ sơ bệnh án theo quy chế tiếp nhận, chuyển viện, chuyển viện và ra viện.
- Hướng dẫn sinh viên thực tập theo yêu cầu trưởng khoa phân công.
- Nghiên cứu khoa học và tham gia các hội nghị khoa học do trưởng khoa, trưởng khoa giao.
- Luôn động viên người bệnh tin tưởng, yên tâm điều trị và phải tuân thủ y đức.
- Chấp hành tốt nội quy, quy định của bệnh viện, đặc biệt lưu ý thực hiện nội quy, quy định của bệnh viện, nội quy, quy chế của khoa, quy chế quản lý và sử dụng vật tư, thiết bị y tế.
- Chịu trách nhiệm trước Trưởng khoa về công việc được phân công.
- Tiếp nhận người bệnh đến hội chẩn theo quy chế làm việc của khoa chẩn trị và bố trí các biện pháp điều trị, phục hồi chức năng tương ứng.
- Thực hiện kỹ thuật vật lý trị liệu – phục hồi chức năng theo đúng quy định kỹ thuật của bệnh viện và hướng dẫn kỹ thuật viên trợ giúp người bệnh về kỹ thuật vật lý trị liệu – phục hồi chức năng.
- Tham gia công tác phục hồi chức năng tại cộng đồng.
Quyền hạn của bác sĩ vật lý trị liệu
- Thực hiện việc khám, chẩn đoán, kê đơn thuốc, y lệnh điều trị và chăm sóc người bệnh theo quy chế của bệnh viện.
- Ký vào đơn thuốc và biên nhận.
- Chỉ định và hướng dẫn các phương pháp vật lý trị liệu – phục hồi chức năng.
Nhìn chung, ngành y xếp hạng cao trong số các ngành được trả lương cao, với các bác sĩ phục hồi chức năng có mức lương từ 10 đến 15 triệu đồng. Bên cạnh đó thì ngành nghề này còn có thể nhận được mức thu nhập thêm từ việc làm ngoài giờ, tăng ca…
Có thể nói, bác sĩ vật lý trị liệu là một nghề hấp dẫn, đòi hỏi bạn phải nỗ lực hết mình và vượt qua những khó khăn trở ngại.
3 Học bác sĩ phục hồi chức năng học ở đâu?
Vật lý trị liệu phục hồi chức năng chỉ là một chuyên ngành lẻ trong y học. Vì vậy, nếu muốn trở thành học bác sĩ phục hồi chức năng, bạn vẫn cần phải học đại học y chính quy trong nước để học bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ y học cổ truyền. Trong thời gian này, sinh viên sẽ được đào tạo kiến thức y khoa tổng quát. Đây là khung chương trình đào tạo chung mà một bác sĩ cần phải có.
Sau khi tốt nghiệp, bạn có thể học các chứng chỉ bác sĩ phục hồi chức năng có thời hạn tại trường Đại học Y. Có chương trình đào tạo dành riêng cho chuyên ngành này. Sau khi hoàn thành khóa học, bạn sẽ nhận được chứng chỉ và có thể được cấp phép hoạt động thăm khám và điều trị phục hồi chức năng như các bác sĩ chuyên ngành khác. Cần lưu ý là bác sĩ trị liệu cần có chứng chỉ hành nghề 18 tháng mới được phép điều trị độc lập.
Nếu bạn làm việc tại các bệnh viện tuyến trung ương hoặc các cơ sở y tế chuyên nghiệp, bạn còn có cơ hội tham gia các khóa đào tạo chuyên môn về vật lý trị liệu phục hồi chức năng do Bộ Y tế và Hiệp hội Y học tổ chức.
Để theo học ngành bác sĩ vật lý trị liệu cần trang bị những gì?
Không chỉ ngành y mà hầu như ngành nào cũng đòi hỏi những tiêu chuẩn khắt khe trong mọi thứ, từ giao tiếp, ứng xử với người khác, đến khả năng làm việc, chịu áp lực công việc và hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Tuy nhiên, vật lý trị liệu là ngành liên quan đến sức khỏe và tính mạng của con người, đòi hỏi sự cẩn trọng và tỉ mỉ từ bên trong. Nếu bạn đã và đang có kế hoạch theo học bác sĩ vật lý trị liệu, hãy chuẩn bị sẵn các yếu tố sau để bước vào nghề với sự tự tin và niềm tin:
- Để điều trị cho bệnh nhân, trước tiên chúng ta phải nhìn vào vấn đề sức khỏe của chính mình. Nếu bạn có sức khỏe tốt, bạn có thể giúp bệnh nhân thực hiện các bài tập trị liệu và họ sẽ hoàn toàn tin tưởng vào bạn.
- Cẩn thận, tận tụy, chịu khó, thể hiện sự tâm huyết với nghề, thể hiện sự quan tâm đến bệnh nhân.
- Trang bị cho mình những kiến thức đầy đủ và chắc chắn liên quan đến ngành học. Biết cách vận hành các thiết bị máy móc hỗ trợ không chỉ giúp quá trình điều trị được diễn ra hiệu quả mà còn tiết kiệm rất nhiều sức lực.
- Cách một bác sĩ nhìn và đối xử với bệnh nhân không phải là một nhiệm vụ dễ dàng bởi vì cách tiếp cận mỗi bệnh nhân đòi hỏi kỹ năng và sự khéo léo. Nếu bạn biết cách thuyết phục bệnh nhân thì lời khuyên của bạn mới thực sự có giá trị và họ sẽ luôn đồng ý làm theo những gì bạn nói.
Có thể nói, nghề vật lý trị liệu là một nghề cực kỳ khó, bởi nó đòi hỏi sự khéo léo, kiên trì và tỉ mỉ của người bác sĩ. Tuy nhiên lợi ích mà nó mang lại không hề nhỏ, ngày nay rất nhiều trung tâm phục hồi chức năng được mở ra nhằm mục đích phòng và chữa bệnh cho người bệnh.
Học bác sĩ vật lý trị liệu ra trường làm gì?
Sau khi tốt nghiệp, bạn có thể làm việc tại các bệnh viện, phòng khám, trung tâm phục hồi chức năng, viện dưỡng lão hoặc các đội thể thao. Cụ thể, bạn có thể làm tại các vị trí sau:
Bác sĩ trị liệu
- Khám và đánh giá tình trạng bệnh nhân
- Tham gia hội chẩn để tìm ra những phương án tốt nhất cho bệnh nhân
- cung cấp điều trị cụ thể
- Đảm bảo sự an toàn tuyệt đối của bệnh nhân trong quá trình điều trị
- Tư vấn và giải thích thắc mắc cho bệnh nhân về quá trình phục hồi
- Ghi chép tài liệu điều trị bệnh nhân
Kỹ thuật viên Vật lý trị liệu
- Thu thập thông tin đầy đủ về bệnh nhân từ hồ sơ bệnh án của bệnh nhân hoặc từ các bác sĩ trực tiếp điều trị cho bệnh nhân
- Quan sát tình trạng của bệnh nhân và đánh giá khả năng phục hồi
- Lập kế hoạch tập luyện, đặt mục tiêu điều trị và đánh giá chất lượng của từng lần điều trị để thay đổi nếu cần thiết.
- Trực tiếp điều trị, hướng dẫn hoặc sử dụng máy móc điều trị bệnh nhân bằng phương pháp vật lý trị liệu ứng dụng
- Sử dụng máy móc trong trị liệu. Thường xuyên kiểm tra tình trạng hoạt động của máy, báo cáo sửa chữa kịp thời nếu phát hiện sự cố
- Giải thích, hướng dẫn người bệnh và người nhà phối hợp điều trị đạt kết quả tốt nhất
- Ghi chép đầy đủ các thông tin cần thiết trong quá trình vật lý trị liệu và phục hồi chức năng
Trên đây là tổng hợp những thông tin về bác sĩ vật lý trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về các chương trình đào tạo ngành vật lý trị liệu, vui lòng liên hệ để được hỗ trợ!